Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1976, Blaðsíða 63

BÓKASPJALL
63
þeir lægju hjá mér. En nær sem þér væruð frá því horfinn að nota
þá sjálfur eða úrkula vonar um, að Bókmenntafélagið vilji þá brúka,
væri mér kærkomið að fá þá, en fyrri ekki. Og skyldi ég deyja fyrri
en þeir yrðu til mín komnir (og ekkert af þeim væri áður á prent út-
komið eður þar til ákvarðað), vildi ég helzt fyrirmæla, að þeir yrðu
afhentir sem ævinleg eign til Stiftsbókasafnsins í Reykjavík í þeirri
von, að fósturjörðu vorri yrðu þeir í einhverju hagkvæmari heldur
en utanlands eða innan í óvissari stöðum.“
Hallgrímur knýr framan af stöðugt á, en ljóst er, að Finnur treyst-
ir sér ekki til að láta prenta umrædd verk og þykir leitt að geta ekki
veitt neina úrlausn. Þegar Hallgrímur sér, að þetta muni ekki ná fram
að ganga, gefur hann Bókmenntafélaginu handritin og hefur um þau
eftirfarandi ummæli í bréfi til Finns 8. ágúst 1826:
„Önnur spurning yðar er sú, hvað ég selja mundi mín tvö handrit,
sem hjá yður eru, ef prívatkaupandi fengist. Þar til get ég ekki svar-
að, því hvort um sig hefur kostað mig — auk pappírs og tíma —
svo mikla fyrirhöfn, að ég ekki get fengið af mér að setja uppá þau
svo, að ég fyndi mig skaðlausan, meðkenni þar hjá frómt, að ég hefi
ekki skynbragð á því. En nefnd tvö handrit mín, nefnilega Annála-
bindin þrjú og Uppteiknunar tilraun íslenzkra skálda og rithöf-
unda, vildi ég hér með vinsamlega til mælast, að hið íslenzka Bók-
menntafélag vilji þiggja af mér sem gjöf, hverjum bókum ég hér
með afsala mér nefndu lofsverðu félagi til eignar, og óska af alhuga,
að þær á einhvern hátt stoðað gætu til þess hrósverða augnamiðs
uppfyllingar.“
Þessi handrit bæði eru nú varðveitt í Landsbókasafni, og hafa
margir við þau stuðzt og þau þess vegna um síðir komið að því
gagni, er höfundur þeirra vonaðist til í öndverðu.
Þannig á hvert verk sína sögu, ef eftir er leitað, og enginn kom-
inn til að segja, að það verk, sem prentað er hverju sinni, sé endi-
lega merkara eða eigi brýnna erindi en það, sem eftir liggur og bíða
verður síns tíma.
Arngrímur Jónsson varð fyrstur Islendinga til að frumsemja verk
og koma því á prent, og var það rit hans Brevis Commentarius de
Islandia, er út kom í Kaupmannahöfn 1593. Væri eflaust fróðlegt
viðfangsefni að kanna, hve mörg eða öllu heldur fá verk við eigum
af því tagi lengi vel. Má það t. a. m. furðulegt heita, að ekkert ís-
lenzkt skáld skyldi verða til þess fyrr en sr. Jón Þorláksson að koma
á prent eftir sig um sína daga veraldlegum ljóðum, en á titilsíðu