Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1976, Page 71

NORDAHL GRIEG OG FRIHETEN
71
Flagget. Davíð Stefánsson þýddi þessa bók, og ber hún titilinn Fáni
Noregs. Helgafell gaf hana út 1948.
Gerd Grieg tókst að komast frá Noregi til Svíþjóðar og þaðan til
Englands. Hún kom til London 18. júní 1940, og þar beið Nordahl
Grieg hennar á brautarstöð. Þau gengu í hjónaband nokkrum dög-
um síðar. Kynni þeirra hófust sex árum áður í Noregi, og hafði Gerd
Grieg fylgzt með rithöfundarferli eiginmannsins, einkum leikritagerð
hans. Það beið þeirra enginn bústaður eftir brúðkaupið, og þau
tóku sér herbergi á leigu í gistihúsi.
Gerd Grieg fæddist í Bergen 1895. Faðir hennar var Adam Egede-
Nissen. Hann var af sömu ætt og trúboðinn Hans Egede. Gerd hóf
leikstörf hjá Þjóðleikhúsinu í Ósló árið 1910. Hún lék fjölmörg hlut-
verk og varð ein af þekktustu leikkonum Norðmanna. Hún dró sig í
hlé frá leikstörfum 1918-1927. Þegar hún kom aftur fram á leiksviðið
1928 og síðar, náði hún enn betri tökum á hlutverkum sínum en
fyrr, og fræg varð hún fyrir góða túlkun á kvenpersónum í sumum
leikritum Ibsens.
Nordahl Grieg gaf sig fljótt fram til starfa fyrir herinn. Honum
var í fyrstu fálega tekið við norska sendiráðið í London og galt þess
að vera talinn kommúnisti. Sá eíi hvarf þó brátt, að hann væri ekki
heill í störfum sínum fyrir Noreg. Margir Norðmenn höfðu flúið
land og haldið til Englands. Stærsta framlag Noregs til baráttunn-
ar gegn Þjóðverjum var verzlunarfloti þeirra, en 2/5 hluta hans höfðu
norskir skipaeigendur leigt Bretum í nóvember 1939. Milli þrjátíu
til fjörutíu þúsund norskir sjómenn fylgdu flotanum í stríðsbyrjun.
Fljótlega var komið upp æfingabúðum fyrir norska hermenn í Dum-
íries á Skotlandi. Fyrsta ljóðið, sem Nordahl Grieg orti í London,
var helgað norska hernum, Sang til den norske hœr i Skottland. I þessu
ljóði og öðrum, sem hann yrkir í útlégðinni, minnist hann oft á frels-
ið. Skáldið heitir því að færa Noregi frelsið að gjöf, þegar hermenn-
irnir snúa aftur heim.
Olav Rytter, fyrrv. ritstjóri Norsk Tidend og dagskrárstjóri út-
varps Norðmanna í London, hvatti Nordahl Grieg til þess að safna
saman ljóðum útlegðaráranna og gefa þau síðar út í bók, er heita
skyldi Friheten. Þá hafði hann aðeins ort síðastnefnda kvæðið og 17.
mai 1940. Nafngiftin hefur fallið honum vel í geð, og öll bókin má
heita óður til frelsisins.
Næsta kvæðið er ort í ágúst 1940. Það heitir Eidsvoll og Norge.
Eiðsvöllur er kunnur af frelsisbaráttu Norðmanna og er þeim jafn