Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 68

306
STEFAN VAGNSSON
ANDVARI
þótt Jóni þætti þau ckki björguleg er
hann fann þau.
Meiri hluti greinar Hallgríms gengur
út á að átelja „þann sífellcla bótalausa
ágang af stóðlirossum Skagfirðinga hvert
sumar í úthaga, engi og tún fremstu
jarðanna". Telur hann upp ýms dæmi,
máli sínu til stuðnings um skeytingar-
leysi Skagfirðinga í þeim efnurn, og er
engin ástæða til að efast um, að margt
af því muni rétt.
„Þessi friðlausi og skaðmikli ágangur",
segir liann, sé tilefnið að rekstrinum og
kemur nú glögg lýsing á lionum. Segir
hann, að ágangurinn hafi verið orðinn
óþolandi af stóðinu og þeir álitið að til
einskis mundi Itoma að reka lrrossin
vestur á heiðina og þess vegna dottið í
liug, að relta þau upp úr Grjótárdaln-
um, frarn dragið og niður í Víkingsdal-
inn, því það laafi Magnús vitað, að þeir
stæðust á. En með því, að hann hafi
verið ókunnugur, hafi hann lent í vestara
draginu, og rekið þau beint og fyrir-
hafnarlaust niður í skálina, því snjór
hafi verið á fjallinu. Þó getur hann þess
að sum hafi farið til vinstri handar niður
urðina og eitt tryppið hafi farið flatt,
og runnið með hrygginn undan breklc-
unni, en þeir hafi reist það upp. Þarna
segir hann þeir hafi skilið við lirossin
og töldu sjálfsagt, að þau mundu sjálf-
ltrafa lialda niður dalinn, því á honum
væru engar torfærur. I Jann getur þess
ennfremur að þennan dag hafi verið
Italsaveður og þokumugga uppi á fjallinu.
Telur hann að Magnús hafi engan illan
tilgang haft með rekstrinum, lieldur að-
eins að losna við ágang stóðsins, um
tíma. Þó skýzt það upp hjá greinarhöf-
undi, að gagnkunnugur maður hafi fært
Magnúsi lieim sanninn um það, að hann
hafi rekið hrossin í Grjótlækjarskál, en
ekki á Víkingsdal, en ekki nefnir hann
í greininni, að hann hafi neitt forvitn-
azt um líðan þeirra, er lionum urðu kunn
þessi misgrip. Ennfremur vefengir hann
og neitar ýmsu, er Jón segir frá í grein
sinni, eins og með gráu liryssuna frá
Víðivöllum, sem hann í spotti kallar
„i lraunsnasar-Gránu“, og einnig telur
hann, að koma hefði mátt lirossunum
hurt úr hraunkvosinni. Að lokum endar
hann svo grcin sína á skömmum til Skag-
firðinga um meðferð á hrossum sínum,
og má helzt skilja sumt af því þannig,
að í raun og veru sé þetta ekki verri
meðferð lijá Magnúsi en þeim sjálfum
á hrossum sínum, vetur eftir vetur. Er
auðséð, að lrann telur Magnús sýknan
saka, og grein Jóns skrifaða í þeim til-
gangi einum „að vekja menn til hefndar
og heiftar gegn saklausum ólánsmanni",
eins og liann orðar það.
Næst ritar svo Jón Pétursson svar-
grcin móti Hajlgrími Krákssyni, dags.
4. febrúar 1871. Grein sú er eins og sú
fyrri laglega rituð og gagnorð. Ber hann
þar til baka ýms ummæli Hallgríms með
fullum rökurn, og telur, að Magnúsi
liafi verið fullkomlega Ijóst hvað hann
var að gera; og nú kemur ófagurt atriði
til sögunnar. Hann skýrir frá því, að
daginn áður en hann fann hrossin, hafi
Magnús farið í Grjótlækjarskál og séð
hversu þar var umhorfs, án þess þó að
stytta þessum sárkvöldu skepnum aldur.
Ennfremur hafi lrann og fleiri OxndæJir
borið á móti því við þá leitarmennina,
er þeir gistu í Bakkaseli, að þeir vissu
nokkuð til hrossanna. Þetta segist hann
hafa frétt, er hann skömmu eftir lirossa-
fundinn hefði skroppið norður á Akur-
eyri.
Síðasta grein, er ég lref séð um þetta
efni, er rituð af Páli Þórðarsyni, lrrepp-
stjóra á Syðri-Brekkum í Blöndulrlíð í
Skagafirði. (Sonur hans var Þorkell stór-
bóndi í Flatatungu, faðir Þorkels fyrrv.
veðurstofustjóra.) Er hún dagsett í