Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 101

ANDVARI
ÓLÖGLHG MANNANÖFN
339
aðri stefnu og gert hefir verið í nýyrða-
málunum. Þar hafa erlend orð engan
veginn verið fordæmd, ef þau hafa sam-
lagazt íslenzku málkerfi. Hið sama tel
ég, að geri eigi í nafnamálunum. Nauð-
synlegt er að sigla hér milli skers og
báru, en hafa ávallt í huga, að markið er
að varðveita í sem ríkustum mæli forna
hefð. Hér hvílir þung skylda á oss Is-
lendingum. Vér höfum varðveitt hið
forna germanska nafngjafakerfi betur en
nokkur önnur þjóð, og úr því að vér höf-
um bjargað þessum forngrip því sem næst
ósködduðum frá glötun til nútíðar, meg-
um vér ekki glopra honum niður í svaðið.
Hér er því um að ræða vernd fornrar
menningar.
Ég veit, að mörg sjónarmið koma hér
til greina. Mér er ljóst, að nafnamálin
eru mikil tilfinningamál, og ég veit, að
prestunum er mikill vandi á höndum. Ég
hefi bent hér á eina leið, sem ég held, að
gæti orðið að miklu liði, þ. e. að láta
nafnliði haldast, þegar ekki eru til sam-
stæð nöfn, þ. e. algerlega samsvarandi
karlmannsnöfn og kvenmannsnöfn. A
sama hátt mætti benda á, að óþarfi er
að skíra erlendu nafni, þegar til er sam-
svarandi íslenzkt nafn.
En eftir er að víkja að þeirri hlið, sem
veit að börnunum. Foreldrar ættu að gera
sér grein fyrir því, að það er alvarlegur
hlutur að gefa barni nafn. Barnið á eftir
að búa við nafnið alla ævi. Og þótt til-
finningar foreldranna og smekkur hafi
vísað á eitthvert ónefni, kann nafnið, ef
það er ónefni, að verða barninu fjötur
um fót, er fram líða stundir. Börn vilja
yfirleitt ekki vera í ósamræmi við um-
hverfi sitt. Nú eru ónefnin í miklum
minnihluta í íslenzka nafnaforðanum,
eins og ég hefi rakið. Þegar barn með
ónefni kemur í skóla innan um félaga,
sem heita venjulegum, hefðbundnum ís-
lenzkum nöfnum, er hætt við, að því
sé strítt. Ég þekki dæmi þess, að fólk
hefir langt fram á fullorðins ár fyrirorðið
sig fyrir nafn sitt. Er ekki rétt fyrir for-
eldra að íhuga þetta og koma í veg fyrir,
að börnin þoli sálarkvalir vegna nafns
síns. Meira að segja sum nöfn, sem engan
veginn væri hægt að dæma úr leik sam-
kvæmt ákvæðum nafnalaganna, eru þess
eðlis, að hætt er við, að börnum yrði
strítt á þeim. Ég nefni sem dæmi kven-
mannsnafnið Náttfríður. Mér finnst
þetta gullfallegt islenzkt nafn, og það er
áreiðanlega rétt að lögum íslenzkrar
tungu. En er ekki hætt við, að stelpu-
krakki, sem því héti, yrði fyrir ertni
miskunnarlausra skólafélaga?
Ég vék að því í upphafi greinar minn-
ar, að tveir væru kostir, þegar lög væru
þráfaldlega brotin. Annars vegar mætti
auka eftirlitið, en hins vegar mætti af-
nema lögin. Ég skal játa, að ég tel það
miklu heiðarlegra að afnema nafnalögin
en láta þau standa sem dauðan bókstaf.
En ég tel þetta algerlega óþarft. Sum lög
eru þess eðlis, að erfitt er að hafa eftirlit
með þeim og stundum jafnvel ógerning-
ur. En því er engan veginn svo háttað
um nafnalögin. Engu er verra að leyna
en nafni sínu. Til þess að nafnið sé lög-
legt, þarf að skrásetja það. Hér þarf því
ekki annað til en skrásetjarinn framfylgi
■lögunum og leiti úrskurðar, ef hann er
ekki öruggur. Þetta virðist því vera ein-
falt mál. Ég veit, að þetta mundi kosta
prestana nokkur átök í fyrstu, en varla
tæki það meira en eina kynslóð að kippa
þessu í lag, ef nógu hart væri eftir gengið
í fyrstu og pretstarnir fengju nógu góðar
leiðbeiningar og nægilega ótvíræðar regl-
ur að fara eftir, en á það skortir nú, eins
og ég hefi sýnt fram á. Þetta ætti að vera
prestunum Ijúf skylda. Á þann hátt
myndu þeir vinna ómetanlegt starf til
varðveizlu íslenzks nafnaforða og fegr-
unar hans.