Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 98

336
HALLDOR HALLDORSSON
ANDVAIU
það mun nú fimmfaldað og því jafn-
gilda frá 500 upp í 2500 krónum, verður
enginn sóttur til saka fyrir þau brot, sem
ég hefi rætt, því að þau eru löngu fyrnd.
Meira virðist mér skipta, að hafizt verði
nú handa um að framkvæma lögin.
IdiS fyrsta, sem ég tel, að gera þurfi,
er að semja reglugerð til nánari skilgrein-
ingar á lögunum. Þar þyrfti með dæm-
um aS sýna, hvers konar nöfn eru lögleg
og hvers konar nöfn eru ólögleg. Ef slíkt
er ekki gert, er hætta á, aS einstakir prestar
mundu framkvæma lögin með ólíkum
hætti.
Lögin gera ráð fyrir, að stjórnarráðið
gefi út skrá um nöfn, er banna skuli. Slík
skrá hefir aldrei verið gefin út. Einu
sinni hefir stjórnarráðið sýnt viðleitni í
þessa átt.
f ráðherratíð Björns Ólafssonar skrif-
aði Menntamálaráðuneyti Heimspekideild
bréf, þar sem deildinni var falið að gera
skrá um þau mannanöfn, sem bönnuð
skulu vera samkvæmt lögum nr. 54/1925.
Bréf ráðuneytisins er dagsett 3. jan. 1952.
Efni þess var rætt á fundi í deildinni 11.
jan. sama ár, og var þar samþykkt að fela
mér aS gera tillögur um málið. Mál þetta
var aftur tekið fyrir á fundi deildarinnar
25. apríf 1952, og var þar samþykkt svo
felld ályktun, sem var efnislega samhljóSa
því áliti, sem ég lagði fram:
„Heimspekideild telur, að ógerningur
sé, sem sakir standa, að gera skrá um
ónefni, er banna skuli, með því að engar
skýrslur hafa verið gefnar út um íslenzk
mannanöfn síðan 1915, en þær voru mið-
aðar við manntalið 1910, en mannanafna-
forðinn hefir vafalaust breytzt mikið síðan.
Deildin telur nauðsynlegt, að fylgzt sé
með þróun nafngifta, og leggur til, að
Hagstofu Islands verði falið að vinna úr
skírnarskýrslum á tímabilinu frá 1910, þar
eð þær eru öruggari heimildir um manna-
nöfnin en manntölin. ESlilegast væri, að
menntamálaráðuneytið sæi síðan sjálft um
útgáfu á skýrslum hagstofunnar um
mannanöfnin eða fæli einhverri tiltekinni
stofnun að gera það. A grundvelli slíkra
skýrslna mætti síðan semja skrá um ónefni,
er banna skyldi. Jafnframt telur deildin
nauðsyn bera til, að samin verði bók um
mannanöfn, aldur þeirra og uppruna.
Gæti slík bók orðið almenningi til mikils
stuðnings við nafnaval."
Framhald þessarar sögu er það, að
Menntamálaráðuneyti fól dr. Þorsteini
Þorsteinssyni, fyrrverandi hagstofustjóra,
að semja skýrslu um skírnarnöfn á Is-
landi 1921—50. Það var vitanlega ekk-
ert áhlaupaverk og tók mikinn tíma.
Þessu verki er nú lokið, þar sem út er
komin hin gagnmerka skýrsla dr. Þor-
steins um nafngiftir á tímabilinu frá
1921-—1950, eins og áður var sagt.
Mér er engin launing á, að mér virð-
ist afstaða löggjafans alltof neikvæð. Ég
tel ekki nægilegt að gefa út ónefnaskrá
prestunum til leiðbeiningar, heldur mildu
rækilegri leiðbeiningabók um nafngiftir,
eins og ég mun síðar rekja.
Þetta var þáttur stjórnarráðsins og
Heimspekideildar. En hver er svo þáttur
prestanna? Aðaleftirlitið hvílir á þeirra
herðum. Lögin gera ráð fyrir, að prest-
arnir geti skotið ágreiningi til Heimspeki-
deildar. Hefir þetta verið gert? Fram til
hausts 1961 kom það tvívegis fyrir, einu
sinni árið 1959 og einu sinni árið 1961.
En nokkuð hefir verið um þetta síðan.
Af þessu verður að álykta, að ágrein-
ingur milli presta og foreldra unt nafn-
giftir hafi verið furðusjaldgæfur. Ég þekki
marga presta, sem ég veit, að eru sam-
vizkusamir og dygðum prýddir embættis-
menn. Ég á ákaflega bágt með að trúa,
að þeir vitandi vits brjóti lög, sem þeir
eru settir til að gæta. Ég veit, að þeir
þekkja oíð ritningarinnar: „Gættu emb-
ættisins, sem þú hefir tekið að þér í