Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 84

322
JÓN GÍSLASON
ANDVARI
hafa aðhyllzt í Gcorg I. 375: aeriae fugere
grues.1) Að þessu athuguðu má ætla, að
Sveinbjörn hafi í eldri þýðingunni tengt
merkingu orðsins ár)()iog við orðið ár)(),
þ. e. „loft“, en í yngri þýðingunni við adv.
fjpi, ,,árla“.
Á bls. 151 eru annars góðar athuga-
semdir um aðferð Sveinbjarnar við þýð-
inguna. Samt virðist ekki alls kostar
heppilega að orði komizt síðast. Praeses
segir orðrétt: „Þarf ekki að lesa lengi í
þýðingum Sveinbjarnar til þess að sjá,
hvaðan honum hafa komið hinar hröðu,
stuttstígu setningar, er verða seni stiklur
yfir hinar hreiðu frásagnir grtskunnar".2)
— Kaflinn, sem praeses hefur valið hér
sem dæmi, byrjar t. a. m á setningu, er
a. m. k. engan veginn getur talizt stutt-
stíg, því að hún spannar hvorki meira
né minna en 63 orð, en það er þýðing á
aðeins 44 orðum í gríska textanum, (II.
III. 1—7, sbr. bls. 149).
Á bls. 151 segir praeses ennfremur:
„I þýðingu 9. 1. hefur Sveinbjörn gert
aðalsetningu úr viðurlaginu (ev ílvjKo)
pepaœteg: höfðu þcir á því allmikinn hug
o. s. frv.“ — Hér virðist sem praeses
hefði átt að taka fram, að tæplega sé um
annan kost að velja, þegar verið er að
þýða samtengdan lýsingarhátt grískunn-
ar, einkunnir, sem hafa umsagnargildi,
heldur en að leysa þær upp í sérstakar
setningar. En þegar praeses talar um
„Stiklur yfir hinar breiðu frásagnir grísk-
unnar“, vekur það orðalag ekki alls kostar
1) Í samhengi liljóðar þetta svo, Georg. 1.
373—375 . . . numquam imprudentibus
imber / obfuit: aut illum surgentein valli-
bus imis / aériae fugere grues: „Aldrei
hefur regnið gert mönnum mein að óvör-
um: Þegar það er í aðsigi, flýja það annað-
hvort hinar báfleigu (hátt fljúgandi) trön-
ur í hinum djúpu dölum o. s. frv.“
2) Leturbreyting mín.
rétta hugmynd, því að Mómer beitir ein-
mitt lýsingarháttunum til að þjappa frá-
sögninni saman.
Á bls. 158 kemst praeses svo að orði:
„Fróðlegt er að veita því athygli, að
spurningarsnið það, er Sveinbjörn notar
í þýðingu 239.—42. 1. (og er nýjung þar,
því að í eldri þýðingunni hafði hann
það ekki), á sér ekki fordæmi í frumtext-
anum o. s. frv.“ —• Þó að praeses fari hér
að vísu með rétt mál, þá hefði hins vegar
verið sjálfsagt að benda á, að Voss notar
einnig spurningarfonnið hér í sinni þýð-
ingu. Er mjög líklegt, að Sveinbjörn hafi
í þessu efni farið að fordæmi hans, (sbr.
11. III. 239—42), enda er vitað, að Svcin-
björn hefur þekkt þýðingu þá, er Voss
gerði, og hefur víða stuðzt við hana, sbr.
ummæli Sveinbjarnar sjálfs, sem praeses
vitnar í á bls. 83, neðst.
I sambandi við hugleiðingar, sem
praeses tilfærir á bls. 159—162 um eink-
kunnina cpoaíl^oog, 11. III. 243, orðasam-
bandið cpíi.pv gg jtatpíða yaiav, II. IX.
47, og góðar stílfræðilegar athuganir, er
hann gerir hér, hefði verið tækifæri til
að ræða endurteknar ljóðlínur, heilar eða
hálfar í Hómerskviðum, versus iterati.
Má ætla, að þær hafi gegnt eigi ósvip-
uðu hlutverki og stef í tónlist. Af um
28.000 ljóðlínum samtals í Ilíons- og
Odysseifskviðu eru rúmlega 9000 endur-
teknar ljóðlínur. Alveg eins og snillingar
skapa stöðugt ný verk úr hinum tak-
markaða orðaforða hverrar tungu, hafa
söguljóðaskáldin cða Ilómer skapað
snilldarverkin Ilíons- og Odysseifskviðu
úr hinum fastmótuðu orðasamböndum
hinnar epísku geymdar. Á sama hátt og
snillingum hverrar tungu, t. a. m. Svein-
birni Egilssyni, er lagið að láta oss birtast
jafnvel hversdagsleg orð í nýju ljósi,
þannig mun snilld Hómers eigi sízt hafa
verið í því fólgin að leika af slíkri list á
hinn takmarkaða tónstiga, sem hin epíska