Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 86

324
JON GISLASON
ANUVAIU
;bandinu ðéjtag uncpixújteA.Aov, „tvíhvolf-
að drykkjuker" eða „tvíkcr“. — Hér
hefði átt að geta skýringar Aristarcliusar,
sem taldi þetta vcrið hafa skál eða bikar,
sem var eins og stundaglas í lögun, þannig
að sama var, hvor endinn sneri upp. Hin
skýringin, einnig forn, er sú, að bikarinn
hafi haft tvö handarhöld, (sbr aths. með
11. XXIII. 270 í útg. Menningarsjóðs).
Praeses segir á bls. 175, við neðstu
greinarskil: „Sveinbjörn hefur stöku
sinnum brugðið á leik í þýðingu Odys-
seifsdrápu, en síðar að jafnaði stillt sig,
þegar hann endurskoðaði hana. Eg nefni
scm dæmi: Þar lá hann sveipadur sauðar
blómi (Od. I. 443) — Hér lá Telemakkus
undir sauðargæru. — Skal ég ekki dylja
þig eða leyna einu orði af því, sem sá
sannspái Sjávaröldungur (Marmennill)
sagði mér (Od. IV. 249—50) — (skal
eg . . .) segja þér það, sem hinn sann-
fróði Sjávaröldungur sagði mér, og engu
orði þar af leyna. — Þar gæti einhvör
vökuskarfurinn unnið fyrir tvöföldu
kaupi — (Od. X. 84) — þar mætti svefn-
laus maður vinna sér inn tvöfalt kaup".
— Við þessi dæmi og ummæli praesidis
um þau vildi ég gera örfáar athugasemdir.
Um fyrsta dæmið, sauðar blómið, hefur
þegar verið rætt, að það muni stafa frá
gömlum skilningi á orðinu acotov. I
næsta dæmi, Od. IV. 349—50, hefur
Svcinbjörn sett orðið „Marmennill“
innan sviga í cldri þýðingunni, að því
cr virðist til skýringar. Hefur hann viljað
benda hér á tengsl milli grískra og ís-
'lenzkra hugmynda um yfirnáttúrlegar
verur í sjónum. (Þarna, á bls. 175, er
ein af örfáum prentvillum í þessu riti:
Od. IV. 249—50, en á að vera Od. IV.
349—50).
í þriðja dæminu: „Hér gæti einhver
vökuskarfurinn o. s. frv.“ mun Svein-
björn hafa gripið orðið „vökuskarfur" úr
talmáli til að túlka aójrvo? dvijp, „svefn-
laus maður“, (Od. X. 84). I Blöndals-
orðabók fáum vér þá vitneskju um orðið
„vökuskarfur", að það þýði 1. = díla-
skarfur; 2. í breyttri merkingu: maður,
sem vakir langt fram á nótt, en rís rnjög
árla úr rekkju. Sömu vitneskju er að fá
um þetta orð í orðabók Björns Halldórs-
sonar. — Að þessu athuguðu tel ég því
rangt að ætla, að Sveinbjörn hafi í þess-
um dæmum, er praeses nefnir, verið að
„bregða á leik“. Hitt mun sönnu nær, að
hann hafi í fujlri alvöru verið að þreifa
fyrir sér um þýðingar. — Dæmin, sem
praeses minnist á á bls. 176 um talshætti,
sem Sveinbjörn hefur tekið úr lifandi
talmáli, en breytir síðan í cndurskoðun
Odysseifskviðu, eru vel valin. En praeses
segir síðan um þessar breytingar: „Sjáum
vér, að orðalag Sveinbjarnar hefur stund-
um orðið daufara fyrir vikið.“ — Hér
hefði átt að koma fram, að breytingar
þessar byggjast á næmari skilningi á stíl
Hómers. Eitt aðaleinkenni á stíl Hómers
er einmitt það, að forðast hversdagsleg
orð og orðatiltæki, allt, sem bar með sér
einhvern keim af hinu auvirðilega og
alþýðlega án þess þó að verða á nokkurn
hátt óeðlilegur eða tilgerðarlegur. Eftir
því sem Sveinbjörn fekkst meir og leng-
ur við Hómer, hefur honum orðið þetta
einkenni á stíl hans æ ljósara. Hið sama
kemur fram í dæmunum úr eldri og
yngri gerð Ilíonskviðuþýðingarinnar, bls.
180—184. Breytingarnar eru að verulegu
leyti í því fólgnar að gera stílinn virðu-
legri eins og praeses bendir líka réttilega
á að lokum, sbr. bls. 184.
Á bls. 193 er önnur prentvillan, sem
ég hef rekizt á í þessu riti. Ofan til við
miðja blaðsíðu stendur oiokopÍTprig,
en á að vera aíoA.opítpr)g, — Þriðja
prentvillan, sem ég hef orðið var við, er
á bls. 205, miðri, Od.kv. XIII. 235 frjó-
samur, á að vera frjóvsamur, þ. e. með
v að nútímahætti, en Sveinbjöm hefur