Andvari - 01.10.1962, Qupperneq 69

ANDVARI
IIROSSADRÁPIÐ Á HÖRGÁRDALSHEIÐI 1870
307
febrúar sama ár. Skortir þar ekki stór
orð. Telur hann aðaltilgang Hallgríms
að fegra málið í augum almennings, en
til þess að svo megi verða þurfi hann
að grípa til ósanninda og bera brigður
á margt í greinum Jóns, sem sannanlegt
sé með ótal vitnum að Jón segi satt.
Telur hann Oxndæli hafa farið illa með
hrossin áður, rekið þau harðneskjulega
og svelt þau í réttum hjá sér, og um
meðferð á þeim hafi þeir yfirleitt gengið
fram hjá öllum þaraðlútandi lögum.
Telur hann „hrossadrápið" framið í
hefndarskyni og er ekki myrkur í máli.
Þá tekur hann til meðferðar kaflann
í grein Hallgríms, um meðferð á hross-
um í Skagafirði og telur Öxndælum sízt
farast að setja ofaní við Skagfirðinga
um meðferð búpenings; enda sé það til-
hæfulaust með öllu, eins og hann skýri
frá. „Hinsvegar hafa margar ófagrar sög-
ur borizt hingað um horfelli á hrossum
og sauðfé, úr yðar sveit, og þær svo
herfilegar, að eigi finnast dæmi slíks“.
Eins og getið er hér að framan sendi
E. Briem kollega sínum J. Johnsen próf
þau, er hann hélt yfir leitarmönnum.
Brá hann við og hélt fram í Öxnadal og
upplýstist þá, sem áður er sagt, að þeir
Magnús Magnússon bóndi á Gili og
Jónas Jónasson frá Bakkaseli væru valdir
að þessu verki. Stóðu réttarprófin fram
til nóvemberloka, og uppgötvaðist ekki
annað en það, sem Magnús játaði í
fyrstu, að hann hefði rekið hrossin, og
ætlað með þau niður í Víkingsdalinn, en
hefði sakir ókunnugleika, hríðar og þoku
villzt og lent í skálinni, sem hann áleit
að væri dalurinn. Var þá ákveðið að
fresta úrslitum málsins þar til næsta
sumar er gjör mætti sjá fyrir gaddi leið
þá sem hrossin voru rekin, og stöðvar
þær, er þau fundust á.
í aukarétti Eyjafjarðarsýslu er svo
málið dæmt 11. ágúst 1871 og féll dómur
þannig:
Að Magnús bóndi Magnússon á Gili
skyldi greiða 20 ríkisdala sekt í landsjóð,
og helming alls sakarkostnaðar, en aftur
áttu þeir feðgar Jónas Sigurðsson og
Jónas Jónasson, fyrir réttarins ákæru í
þessu máli fríir að vera en greiða þó 14
málskostnaðar og hver sínum verjanda.
Talsmaður þeirra feðga var Jón Ólafsson
(ritari) í Spónsgerði í Möðruvallasókn,
en fyrir Magnús ekki minni maður en
síra Arnljótur Ólafsson, sem þá var prest-
ur á Bægisá, og er tekið fram að hann
hafi ekki krafizt neinna launa, þar sem
Magnús sé sóknarbarn hans og auk þess
skyldur honum.
Menn mun furða hve Magnús hlaut
vægan dóm, jafnmikið sem hér var að
gert og sýnir það bezt hvað prestur hefir
varið málið með miklu harðfylgi og vitur-
leik. Hann mun jafnan hafa haldið hinu
sama fram, sem Magnús bar í fyrstu, að
reksturinn hafi aðeins verið gerður í
þeim tilgangi, að losna við áganginn
þannig, að reka hrossin niður á Víkings-
dal, og jafnframt hitt, að Magnús hafi
ekki annað vitað, en þeir væru þangað
komnir er þeir skildu við þau. Enn-
fremur hélt hann því fram, að koma
mætti hrossum niður úr skálinni og því
hefði verið fljótræði að bana þeim, sem
kemur nú reyndar illa heim við frásögn
Jóns Péturssonar um ástand þeirra.
Gamlir Blöndhlíðingar sögðu mér, að
síra Arnljótur hefði — til að sanna sitt
mál — teymt reiðhest sinn, sem var
fádæma lipur og fótmjúkur, upp í skál-
ina og hafa kunnugir sagt mér að komast
mætti yfir urðarhrygginn á einum stað,
ef um lipran og vel taminn hest væri að
ræða.
Ekki er heldur í dóminum minnzt einu
orði á skaðabætur til þeirra, sem fyrir