Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 72

JÓN GÍSLASON:
HÓMER OG HÓMERSÞÝÐINGAR
Reeba andmcdanda við do\torsvörn Finnboga Guðmundssonar
i Hás\óla íslands 7. janúar 19617)
„Hlutverk málvísindanna er að efla
þá trú, að til séu bækur svo kjarnmiklar
og konunglegar, að kynslóðir lærðra
rnanna hver fram af annarri verji þá vel
ævi sinni og starfi, ef þær stuðla að því
með erfiði sínu að varðveita þessar bækur
ómengaðar og skiljanlegar."
Hver var það aftur, sem ritaði þessi
orð? Það var Fr. Nietzsche í bók þeirri,
er nefnist „Die fröhliche Wissenschaft".
—■ Hér hcfir Nietzsche orðað trúarjátn-
ingu „fílológanna“, málvísindamannanna,
sem kjörið hafa sér það hlutskipti að
standa helgan vörð um „konunglegar
bækur".
Þessi orð mættu menn gjarna bafa í
huga, þegar rætt er um Hómer og Hómers-
þýðingar. Fáir munu treysta sér til að
bera brigður á, að kviður Hómers teljist
til „hinna konunglegu bóka“. Þessi eld-
fornu söguljóð gnæfa eins og tignarlegur
tindur í dögun grískrar sögu, já, sögu
álfu vorrar.
Flestir Islendingar hafa álizt upp í ein-
hvers konar fjallahring, víðum eða þröng-
um eftir atvikum. Margir hafa bundið
ástfóstri við ýmsa fulltrúa á því fjalla-
þingi, kannað þá, klifið þá og notið út-
1) Ræða fyrra andmælanda, dr. Steingríms J.
Þorsteinssonar prófessors, er birt í Skírni
1961.
sýnis af tindum þeir'ra. En eins og vér
búum við ólíka útsýn til fjalla og foldar,
eiga bæði menn og þjóðir mismunandi
víðsýni að fagna í andlegum efnum. Oss
íslendingum hefur að þessu leyti löngum
verið beldur þröngur stakkur skorinn.
Kemur þar margt til, fámenni vort og
fátækt, hörð lífsbarátta, sem lítil grið gaf
til andlegra starfa, og síðast en ckki sízt
einangrun, þó að hlutur vor á þessu
sviði sé miklu skárri en ætla mætti að
óreyndu.
Að þessu athuguðu cr augljóst, lu'ersu
menningu vorri er og hefur verið mikill
fengur í þýðingum hinna helztu rita
heimsbókmenntanna á vora tungu, ef
það starf er vel og giftusamlega af bendi
leyst. I hvert sinn, sem einhverjum auðn-
ast að vinna slíkt afrek, má kveða svo að
orði, að hinn andlegi sjóndeildarhringur
vor hafi verið færður út, oss hafi opnazt
sýn inn á nýjar „heiðmerkur" og getum
lagt þangað leið vora oss til andlegrar
hressingar og endurnýjunar. Vér getum
með öðrurn orðum hafið nýtt landnám.
Það er nú, svo sem kunnugt er, og
hefur lengi verið samhljóða álit hinna
dómbærustu manna, að Sveinbjörn Egils-
son hafi unnið slíkt afrek fyrir oss Islend-
inga og íslenzkar bókmenntir með þýð-
ingum sínurn á kviðum Hómers, Ilíons-
og Odysseifskviðu, honum hafi með því