Andvari - 01.10.1962, Page 95

ANDVARI
ÓLÖGLEG MANNANÖFN
333
rætur, því að nöfnin Kristrún og Krist-
röðr cru kunn frá 13. öld og Jóngeir frá
14. öld. Mörg nöfn af þessari gerð eru
smekkleg og fara vel í máli, en þó eru
nokkur, sem ógerningur er að viður-
kenna. Hin tegund bastarðanafna, þ. e.
þau, sem mynduð eru með erlendu við-
skeyti, eru miklu yngri, koma t. d. ekki
fyrir 1703. Eg á við nöfn eins og Olafía,
sem myndað er af karlmannsnafninu
Ólafur með hinu erlenda viðskeyti -ía.
Nokkur nöfn af þessari gerð koma fyrir í
manntalinu 1855, þeirra rneðal nafnið
Ólafía. Það nafn er nú orðið svo algengt,
að ég tel ekki rétt að setja það á ónefna-
skrá, þótt óneitanlega sé það óþarft,
þar sem til er í málinu hið gullfallega
nafn Ölöf. En hvað sem þessu nafni
líður, er það staðreynd, að meðal ónefn-
anna eru bastarðanöfn af þessari gerð
verulega stór hópur. Ég tek fyrst dæmi
um nöfn, sem gerð eru af tveimur stofn-
um, öðrum íslenzkum, hinum erlend-
um. Af karlmannsnöfnum mætti nefna
Eltviar, Elínmundur, Þórhannes Þór-
jón og af kvenmannsnöfnum Elínveig,
Lárey, Majdís, Petrún og Sigurhanna.
Af afleiddu nöfnunum, þ. e. þeim,
sem mynduð eru með erlendu við-
skeyti, eru kvennanöfnin í yfirgnæfandi
meirihluta. Af karlanöfnum mætti þó
nefna dæmi eins og Sigurnías. Þessi sæg-
ur kvennanafna, sem mynduð eru á
þennan hátt, virðist eiga rætur í því, að
foreldrar hafa viljað kcnna dóttur við
einhvern karlmann, en oft er því svo
háttað, að ekki er til kvenmannsnafn,
sem nákvæmlega samsvarar einhverju til-
teknu karlmannsnafni. Ég skal nú tína
fram nokkur þessara nafna: Brynjólfína,
Böðvína, Davíðsey, Egilsína, Einarína,
Eysteinsína, Gestína, Gissurína, Guð-
brandína, Hákonía, Hálfdanía, Her-
mannía, Ingólfína, Kjartanía, Sigurðína,
Sigváldína, Sigvarðína, Skúlína, Sturlína,
Sveintna, Sveininna, Sveinsína, Tryggv-
ína, Vigfúsína, Vilmundína, Vilhjálmína,
Þorkelsína, Þorláksína, Þorsteinsína, Þor-
valdína og Þorvarðína.
Til ónefna tel ég vitanlega þau, sem
ekki fylgja venjum um íslenzka orð-
myndun. Það hefir verið lengst af venja,
að íslenzk mannanöfn væru annaðhvort
einliðuð eða tvíliðuð. Þó gætir t. d.
nokkuð þríliðaðra nafna í manntalinu
1910. Löggjafinn hefir vafalaust ekki
talið það rétt að lögum íslenzkrar tungu
að mynda þríliðuð nöfn. En nöfn af þess-
ari gerð eru næsta fá í bók dr. Þorsteins.
Þó má finna þess dæmi, t. d. Sigurvaldís.
Nafn eins og Gunnþórunn er ekki í vit-
und nútímamanna þrrliðað, og er ástæðu-
laust að amast við því. En víkjum nú að
annarri tegund rangmyndunar. Orðið
Björnfríður ætti að heita Bjarnfríður, því
að allar stofnsamsetningar i íslenzku af
orðinu Björn hefjast á Bjarn-. Sama máli
gegnir um orðið Hjörtfríður. Það á að
réttu lagi að vera Hjartfríður samkvæmt
sömu reglu. Það má vel vera, að fólki
komi þetta spánskt fyrir sjónir, en hér
liggur til grundvallar ævaforn málbreyt-
ing, sem engin tök eru á að rekja hér.
Af svipuðum sökum er nafnmyndin
Llilmfrtður í ósamræmi við venjur máls-
ins. Það nafn ætti að vera Hjálmfríður.
Nafnið Gissunn er meira en vafasamt,
m. a. af því að uppruni nafnsins Gissur
er mjög óvís.
Ég hefi nú nefnt helztu hópana innan
ónefnaflokksins, en þar kennir að vísu
fleiri grasa. En hér gefst ekki tóm til að
gera því efni skil.
Ég skal vera fáorður um þau nöfn, sem
ég hefi talið til vafanafna. Meðal þeirra
gætir mjög erlendra nafna, ýmist allgam-
alla nafna, sem unnið hafa sér nokkra
hefð í málinu, en falla ekki sem bezt að
málkerfinu, eða til þess að gera ungra
nafna, sem sum hver hafa náð nokkurri