Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 100

338
HALLDÓR IIALLDÓRSSON
ANDVAIU
til að amast við þeim. Ég tck sem dæmi
nöfn eins og Sindri, Fjalar, Sif og Eir.
3. Skrá um óæskileg nöfn. Sum nöfn,
sem mér virðist af ýmsum sökum æskilegt
að útrýma, hafa náð svo mikilli hylli, að
ég tel vart verjandi að banna þau. Idins
vegar teldi ég rétt að gera um þau sér-
staka skrá og nefna þau óæskileg nöfn.
Með þessu væri átt við, að foreldrum
væri leyfilegt að skíra börn sín slíkum
nöfnum, en hins vegar bæri presti að
benda þeim á, að þau væru ekki talin
smekkleg af sérfróðum mönnum, sem
ábyrgð bæru á framkvæmd nafnalaganna.
1 þessum hópi væru t. d. sum gömul töku-
nöfn, sem illa falla að íslenzku málkerfi,
eins og t. d. Agata, hæpnar nýmyndanir
eins og Bergrós, Einrós, Einriin og Dal-
lilja, eða karlmannanöfn eins og Astvin,
Rósmar og Rósleifur. Þá kæmu í þennan
flokk sum bastarðanöfn, sem mikilli hylli
bafa náð, en bót væri að að útrýma eins og
t. d. Ólafía, sem er óþarft nafn, eins og
ég tók fram áður. Ég hygg, að skrá af
þessu tæi geti gert mikið gagn, því að
alltaf er betra að koma málum fram með
viturlegum fortölum en bönnum, og ef
prestarnir beittu áhrifum sínum og
myndugleik, efa ég ekki, að þeim yrði
mikið ágengt.
4. Skrá um bönnuð nöfn. A þessa
skrá, tel ég, að taka ætti þau nöfn, sem
telja verður ónefni miðað við íslenzkt
nafnakerfi. Hefi ég rætt allrækilega um
það fyrr í þessari grein, hvers konar nöfn
ég tel til þessa hóps.
Ekki rnundi saka, þótt skrám þessum
fylgdi ýmiss konar annar fróðleikur um
íslenzk mannanöfn og nafngjafarsiði.
Eins og ég hefi drepið á, virðast allmörg
ónefni eiga rætur að rekja til þess, að
fólk vill láta dreng heita í höfuðið á
konu eða stúlku heita í höfuðið á karl-
manni, en finnur ekki samsvarandi nafn.
Stundum er þetta vandalaust. Ef stúlka
á að heita í höfuðið á karlmanni, sem
heitir Þórhallur, er vandalaust að skíra
hana nafninu Þórhalla, og ef heita á
stúlku í höfuðið á manni, sem nefnist
Valgarður, getur hún lieitið Valgerður.
En stundum getur málið vandazt. Gerum
nú ráð fyrir, að maður að nafni Rögn-
valdur vitji nafns hjá konu, sein nýlega
hefir eignazt meybarn. Idvernig á móð-
irin að bregðast við? A hún að freistast til
að láta aumingja barnið draslast gegnum
lífið með ónefnið Rögnvaldína. Nei, það
er fullkominn óþarfi. Samkvæmt göml-
um og grónum nafngjafarsiðum íslenzk-
um og norrænum er ekki aðalatriði, þegar
einn er heitinn eftir öðrum eða í höfuðið
á öðrum, að hann beri nákvæmlega sama
nafn, heldur að einhver nafnliður sé lát-
inn haldast. T. d. gat maður, sem hét
Þorbjörn verið heitinn eftir manni, sem
hét Þorsteinn. Og maður, sem hét Þor-
steinn, gat eins heitið í höfuðið á manni,
sem hét Steingrímur. Þessari meginreglu
virðast menn hafa gleymt upp á síðkastið,
og það er þessi gleymska, sem skapað
hefir skilyrði til myndunar margra
ónefna. Kona, sem heitir Ragnheiður
eða Ragnhildur, er þannig réttilega heitin
í höfuðið á manni, sem heitir Rögnvaldur.
Á þetta atriði legg ég mikla áherzlu, því
að ég veit, að með því að beita þessari
meginreglu er hægt að komast hjá mörg-
um ónefnum, án þess að fólk þurfi að
telja sig hafa brotið í bága við trú sína á
það, að ógæfa fylgi, ef ekki er sinnt nafn-
vitjunum.
IV
Á það, sem ég hefi sagt, ber um fram
allt að líta sem túlkun mína á nafna-
lögunum og tillögur um framkvæmd
þeirra. Af þeim sökum hefir mest borið
á málvöndunarsjónarmiðum. En á það
legg ég þó ríka áherzlu, að ég tel ekki
rétt, að hér verði neitt öfgasjónarmið ríkj-
andi. Fyrir mér vakir, að fylgt verði svip-