Andvari - 01.01.1993, Blaðsíða 163

ANDVARI
TVEIM TUNGUM
161
þýtt og eru talsvert yngri, ort á árunum 1941-44, en það eru Útlegð, Rign-
ingar, Snjóar og Kvæði til útlendu konunnar. Ólíkt Eliot sem dregur fram
hið sundurtætta í samtíð sinni er Perse einatt að lofsyngja órofa samhengi
alls sem er, og þar sem Eliot kvartar sáran yfir því að ekki sé einu sinni ein-
vera á fjöllum, virðist Perse njóta hennar bærilega á eyðisöndum, fjarri
skarkala tímans, engu líkar en að hann hafi tekið sér bólfestu í „auga eilífð-
arinnar“ eins og einhver þóttist hafa gert. En í ytri lífsháttum sínum, sem
Sigfús Daðason rekur skilmerkilega í eftirmála, virðist Perse hafa verið
mjög sléttur og felldur eða jafnvel það sem kallast mætti „comme-il-faut-
maður“ og að því leyti harla ólíkur þeim fyrirrennurum sínum í franskri
Ijóðlist sem gengu undir nafninu „les poétes maudits“ eða skáldin bann-
settu og „gömnuðu sér við brjálæðið" og „vopnuðust gegn réttlætinu“ svo
notuð séu orð eins þeirra.
Perse hins vegar gerist háembættismaður í utanríkisþjónustunni og við
getum því séð hann fyrir okkur, ekki með harðkúluhatt og skjalatösku eins
og bankamanninn Eliot, heldur sjakkettklæddan með hvítan hálsklút í
samningamakki við stórmenni fréttaheimsins í Elysée-höll. Að vísu stafar
ekki, ef betur er að gáð, frægðarljómi einskær af hinu diplómatíska starfi
Perses, því vegur franskrar utanríkisþjónustu hefur oft verið meiri en á
fjórða áratug þessarar aldar, þegar starf hennar virðist einkum hafa verið
fólgið í því að semja af sér og láta undan þeim sem upphaflega stóð til að
halda sem mest niðri, með þeim afleiðingum sem öllum eru kunnar. Perse
á auðvitað heiður skilinn fyrir að hafa reynt að sporna við þessu, eins og
rakið er í eftirmála Sigfúsar, en það varð honum dýrkeypt, að minnsta kosti
á ytra borði, þar sem hann var á endanum útlægur ger á tímum Vichy-
stjórnar. En þegar öllu er á botninn hvolft er ekki annað að sjá en að út-
legðin hafi orðið skáldinu Perse til góðs, og þar með okkur Iesendum hans,
enda er ekki fyrir það að synja að það virðist fara skáldi ólíkt betur að vera
útlagi en diplómat, þótt bæði Grímur Thomsen og Pablo Neruda hafi fyllt
síðarnefnda flokkinn. En sem útlagi er hann þó í síst verri félagsskap, og
má þar nefna þau Sapfó, Tú Fú, Óvíd, Dante, Rabelais og Brecht sem voru
í pólitískri útlegð eins og hann, Byron og Heine sem voru í sjálfvalinni út-
legð frá sínu heimalandi og eins raunar þeir Eliot og Pound, að ógleymdum
skáldunum hafnaríslensku sem ortu í öngum sínum og fengu fyrir ýmissa
hluta sakir ekki að faðma „fósturlandið góða“. Ekki verður þó annað séð
en að Perse hafi verið í dágóðu yfirlæti í sinni útlegð, umkringdur aðdáend-
um og stuðningsmönnum á Long Beach U.S.A., og ekki þurft að upphefja
neinar harmatölur eða Tristia eins og skáldbróðir hans Övíd gerði ótæpi-
lega í sinni útlegð í Getalandi við Svartahaf. Þótt útlegðin sé vitaskuld
yrkisefni hans, eins og nafn ljóðaflokksins bendir til, er hún síður en svo
uppspretta nöldurs eða sjálfsvorkunnsemi, því Saint-John Perse fer um
11 Andvari