Andvari - 01.01.2001, Page 159

ANDVARI
AÐ EIGA SÉR STAÐ
157
2 Helga Kress: „Kona með spegil. Svava Jakobsdóttir og íslensk bókmenntahefð", Speglan-
ir. Konur í íslenskri bókmenntaheffí og bókmenntasögu, Reykjavík: Háskóli Íslands/Rann-
sóknastofa í kvennafræðum 2000, s. 121-138, tilvitnun á s. 131. Greinin birtist upphaflega
undir yfirskriftinni „Kvinnebevissthet og skrivemáte. Svava Jakobsdóttir og den litterære
institutionen pá Island" í Norsk litterœr árbok árið 1979.
! Birna Bjamadóttir: „Möguleikar skáldskaparins. Um raunveruleika innra lífs í sögum
Svövu Jakobsdóttur" (handrit; fyrirlestur fluttur á málþingi Félags íslenskra fræða um rit-
verk Svövu Jakobsdóttur, Þjóðarbókhlöðunni 11. nóvember 2000). Bima bendir m. a. á
hvemig „þrjú af stærri hugtökum vestrænnar menningar, frelsi, trú og tilvist" birtast í texta
Svövu sem „múlbundin steinsteypu", enda svari draumur hjónanna „kalli æðstu dyggðar-
innar á Islandi: að gera það sem til er ætlast; að byggja."
4Soffía Auður Birgisdóttir: „Veggur úr grjóti - varða úr orðum“, formáli að sagnasafni
Svövu, [Stórbók], Reykjavík: Forlagið 1994, 9-17, hérs. 12-13. Um erað ræða viðtal Fríðu
A. Sigurðardóttur við Svövu í Mími, blaði íslenskunema við Háskóla Islands, árið 1970.
5 „Úrkast" er þýðing Garðars Baldvinssonar á hugtakinu „abject" sem þekkt hefur orðið í
meðförum Juliu Kristevu og lýsir því þegar vitundin festist í óræðu bili á milli sjálfsvem og
hlutveru, frumlags og andlags, er hvorugt. Þessu bili má líkja við tómarúm. Sbr. grein Garð-
ars, ,„,ég vissi varla hvar““, Ársrit Toifhildar, 1. árg., 1987, s. 87-103.
6Pétur Már Ólafsson hefur fjallað um ótta, ofsóknaræði og afstöðu til „útlendingsins“ í grein
um Leigjandann: „Maður er svo öryggislaus. Um Leigjandann eftir Svövu Jakobsdóttur,“
Tímarit Máls og menningar, 56. árg., 3. hefti, 1995, s. 104-113.
7Doreen Massey: „A Place Called Home“, Space, Place and Gender, Cambridge: Polity
Press 1994, s. 157-173, tilv. á s. 171.
KSamarit, s. 168-172.
7 Málfríður Einarsdóttir: Samastaður í tilverunni, Reykjavík: Ljóðhús 1977, s. 46. Sveinn
Yngvi Egilsson ræðir um staði í verkum Málfríðar og Guðbergs Bergssonar í greininni
„Náin kynni Guðbergs og Málfríðar“ sem væntanleg er í ritinu Heimur skáldsögunnar en
það kemur út hjá Bókmenntafræðistofnun Háskóla Islands haustið 2001. í greininni styðst
Sveinn Yngvi við mikilvæga bók Gastons Bachelard um heimili og staði: La poétique de
l’espace (sem á ensku nefnist The Poetics ofSpace).
l0Edward S. Casey: Getting Backlnto Place. Toward a Renewed Understanding of the Place-
World, Bloomington og Indianapolis: Indiana University Press 1993, sjá s. 109-145. Ég nýti
mér kenningar Caseys nokkuð í grein sem fjallar um ferðir og staði í verkum Thors Vil-
hjálmssonar: „í útlöndum. Um róttækni Thors Vilhjálmssonar", Umbrot. Bókmenntir og
nútími. Reykjavík: Háskólaútgáfan 1999, s. 417—429. Sú grein birtist fyrst í bókinni Fugl-
ar á ferð. Tíu erindi um Thor Vilhjálmsson, ritstj. Helga Kress, Reykjavík: Bókmennta-
fræðistofnun/Háskólaútgáfan 1995, s. 71-87.
11 Frederick Tumer: Spirit of Place. The Making of an American Literary Landscape,
Washington, D.C.: Island Press 1989, s. 11-12. Hér er að sjálfsögðu fyrst og fremst verið
að ræða um Bandaríkjamenn af evrópskum uppruna, en þeir námu þessa jörð oftar en ekki
frá frumbyggjum Norður-Ameríku. Frumbyggjamir eiga sér sjálfir merkilega menningar-
hefð sem iðulega ber vitni um náin og stundum helg tengsl við jörð og náttúru.
12 Sjá um samband móður og dóttur í sögunni, grein Dagnýjar Kristjánsdóttur: „„Stabat mater
dolorosa". Um Gunnlaðar sögu eftir Svövu Jakobsdóttur", Andvari 1988 (113. árg., nýr
flokkur XXX), s. 99-112.