Andvari - 01.01.2001, Blaðsíða 102

100
SILJA BJÖRK HULDUDÓTTIR OG ÞORKELL ÁGÚST ÓTTARSSON
ANDVARI
byggð á frásögn af raunverulegum atburðurn. Því er fyrst til að svara að
hvorki Góði hirðirinn né Aðventa er hrein „heimilda-saga“ (dokumentation)
um ferðir Fjalla-Bensa. Höfundur breytir t. d. tímalengd, sleppir úr og bætir
við atburðarásina og skáldar tilfinningar og hugsanir sögupersóna. Hins
vegar má benda á að þó margt í Aðventu sé sögulegt þá útilokar það ekki
textatengsl. Ekki er ólíklegt að þegar Gunnar las frásögnina af Fjalla-Bensa
hafi það vakið hugsanatengsl við góða hirðinn í Jóhannesarguðspjalli og við
starf Krists, en nafn frumgerðar Aðventu gefur það sterklega til kynna.
Grein Gunnars Jóhannesar Arnasonar
Árið 1992 birtist greinin „Þetta líf var hans“ eftir Gunnar Jóhannes Árnason
í Andvara þar sem hann greinir Aðventu í heimspekilegu ljósi. Höfundur
bendir réttilega á að Aðventa einkennist af kristilegum umbúnaði, en hafnar
jafnframt að í sögunni felist kristileg túlkun. Þetta rökstyður hann með eftir-
farandi orðum:
Það er ýmislegt sem gefur tilefni til að ætla að við þurfum að endurskoða þessa [kristi-
legu] túlkun. Aður en Benedikt leggur upp í ferð sína gefur hann sér ekki tíma til að fara
til kirkju. Og á meðan á þrautargöngu hans stendur heyrist hann aldrei ákalla Guð, leggj-
ast á bæn, eða biðja um vernd, sama á hverju gengur. Hann kemur ekki til byggða fyrr
en annan í jólum. Aldrei heyrist hann þakka Guði fyrir að bjarga sér úr bráðum háska.
Og það er reyndar aldrei gefið í skyn að Benedikt sé beinlínis að fara þessa ferð af trú-
arlegum ástæðum, að þetta sé nokkurs konar pflagrímsför. Einungis að það sé hægt að
túlka förina sem þjónustu við Guðs vilja, en ekki að það sé ástæða hennar. Það er varla
hægt að líta á Aðventu sem helgisögu vegna þess að það er hvergi gefið í skyn að hann
njóti handleiðslu Guðs, eða hafi staðist raunir sínar vegna trúarinnar. Og þegar öllu er a
botninn hvolft, af hverju er honum gert að leggja svona óskaplega mikið á sig? Ekki er
það sprottið af iðrun, vegna þess að hann er svo aumur syndari (1992: 172-173).
Út frá þessari niðurstöðu sinni rökstyður Gunnar Jóhannes að boðskapur sög-
unnar sé ekki kristilegur heldur húmanískur. Hér á hann ekki við að tilvist
Guðs sé hafnað heldur einungis að Benedikt þurfi handleiðslu hans ekki við.
Vissulega er rétt að Benedikt leggst aldrei á bæn, í orðsins fyllstu merkingu,
en það eitt þarf ekki að fela í sér að hann leggi ekki í för sína af trúarlegum
ástæðum.
Gunnar Jóhannes bendir á að Benedikt gefi sér ekki tíma til að fara í kirkju
áður en hann leggur af stað og komi ekki til byggða fyrr en á annan í jólum-
Út frá þessu gefur hann sér að kirkjan skipti Benedikt ekki máli. Ef vel er gáð
er augljóst að sú ályktun stenst ekki. Benedikt fór ekki í kirkju vegna þess að
hann væri mótfallinn því, heldur vegna þess að hann var í tímaþröng og vildi