Andvari - 01.01.2007, Side 125

andvari
„VÉL ER GETUR VAXIГ
123
Eftir því sem næst verður komist er Guðmundur fyrstur íslendinga til að
reyna að kynna hugmyndir Fredericks Taylors hér á landi. Það væri synd að
segja að sú tilraun hafi heppnast vel. Honum tókst ekki einu sinni að vekja
áhuga félagsmanna í Verkfræðingafélaginu (þrátt fyrir orðanefndarsetuna), en
það má t.d. marka af því að lítt eða ekkert er fjallað um vísindalega stjórnun
í Tímariti Verkfrœðingafélags íslands, sem þó er allítarleg heimild um hug-
myndafræði verkfræðingastéttarinnar á fyrri hluta tuttugustu aldar. Segja má
að það hafi ekki verið fyrr en eftir stofnun Stjórnunarfélags íslands árið 1961
að kenningar Taylors og félaga voru enduruppgötvaðar hér á landi, mörgum
áratugum eftir að Guðmundur Finnbogason beitti þeim við val á símastúlkum
í Reykjavík.
Það átti ekki fyrir heimspekingnum Guðmundi að liggja að vinna hug-
sjónum bandaríska verkfræðingsins Taylors brautargengi á Islandi. Eftir á að
hyggja voru þeir þó sérkennilegir bólfélagar. Taylorisminn er hugmyndakerfi
sem felur í sér kröfu um miðstýringu, þar sem hinir vísustu menn - verkfræð-
ingarnir - taka öll völd af einstaklingnum, verkamanninum. Kerfið skilgreinir
nákvæmlega hvernig vinna skuli tiltekið verk og í kjölfarið er starfsmaðurinn
þjálfaður upp í að framkvæma þau handtök. í sinni hreinustu mynd er taylor-
isminn boðberi hins efsta stigs sérhæfingar, þar sem maður og vél verða eitt.
Það er kaldhæðnislegt ef hugsað er til þess boðskapar sem Guðmundur hafði
fram að færa í Lýðmenntun, með áherslu á almennan þroska einstaklingsins
í stað sérhæfingar og með líkingamáli sem einmitt benti á muninn á mann-
eskjum og vélum.
Hugleiðingar sem þessar leita á lesendur bókar Jörgens Pind um þann hluta
lífsstarfs Guðmundar Finnbogasonar er sneri að sálfræðinni. Það er einmitt
hlutverk góðra bóka að vekja upp spurningar. Frá sál til sálar er góð bók, en
kann því miður að hafa farið fram hjá allt of mörgum, ekki hvað síst vegna
þess að hún er dulbúin sem enn ein ævisagan þegar hún er í raun fróðlegt og
nietnaðarfullt innlegg í íslenska vísindasögu.