Andvari - 01.01.2007, Page 131

andvari
í SILKISLOPROKK MEÐ TYRKNESKAN TÚRBAN Á HÖFÐI
129
skilgreining í góðu samræmi við almennt álit hans á verkinu.15 Hvort þau orð
séu alls kostar réttmæt skal ósagt látið. Um hitt verður tæpast deilt að ritgerð-
irnar eru engan veginn árennilegar, eins og Kristján bendir á (14-16), og hætt
við að marga þrjóti fljótt örendið við að kafa í þær. Læsileg og greinargóð
umfjöllun Kristjáns ætti því að verða mörgum kærkomin.
Þótt ritgerðir Gríms hafi ekki sett mark sitt á íslenska bókmenntafræði
hefur engu að síður verið skrifað eitt og annað um þær. Kristján Jóhann
greinir samt ekki nema að litlu leyti frá þeirri umfjöllun eða vísar til hennar
í heimildaskrá. Meðal rita sem hann virðist ekki hafa kynnt sér eða lætur
a.m.k. hjá líða að nefna eru: „Grímur Thomsen og Byron“ eftir Richard Beck
(1937), „Frá meistaraprófi Gríms Thomsens“ eftir Sigurð Nordal (1948), Den
samtidige engelske litteratur og Danmark 1800-1840, I-II eftir Jprgen Erik
Nielsen (1976), „Sagnir og þjóðkvæði í skáldskap Gríms Thomsens“ eftir
Hallfreð Örn Eiríksson (1982) og „Hugtakið rómantík í íslenskri bókmennta-
sögu 19. aldar“ eftir Þóri Óskarsson (1996).16
Þessi takmarkaða nýting heimilda rýrir óneitanlega ritgerð Kristjáns sem
sögulega greiningu á því hvernig bókmenntaskrif Gríms hafa verið lesin, skil-
in og metin til þessa. Sum áðurnefndra rita, ekki síst 16 blaðsíðna umfjöllun
J.E. Nielsens, hefðu auk þess gefið Kristjáni fastara land undir fótum í umræðu
sinni og t.d. forðað honum frá óþarfa vangaveltum (137) um það hvort ritgerð
Gríms Om Lord Byron hefði verið prentuð strax við meistaraprófsvörnina
1845, eins og stendur á titilsíðu hennar, fram kemur í sendibréfum Gríms og
ritdómar og auglýsingar í dönskum blöðum vitna um, eða ekki fyrr en áratug
síðar, eins og misskilningur og mislestur Kristjáns á ártölunum 1833 og 1835
sem 1855 gefa undir fótinn.171 bók sinni leysir Nielsen sömuleiðis á einfaldan
hátt ráðgátu Kristjáns (138) um óljósa aðkomu Adam Oehlenschlágers og
H.C. Andersens að ritgerðinni Om Lord Byron. Jafnframt gerir hann grein
fyrir almennt jákvæðri umsögn Oehlenschlágers um ritgerðina í persónulegu
bréfi til Gríms frá 14. ágúst 1844. Þessi umsögn, sem skrifuð var að beiðni
Gríms, er raunar öllum aðgengileg í bréfasafni Gríms í Þjóðarbókhlöðunni í
Rejikjavík.18
A sama hátt má finna að því hversu léttilega Kristján skautar framhjá
ýmsum fyrri tíma fræðimönnum sem hafa átt drjúgan þátt í að móta skoð-
anir almennings á Grími með túlkunum sínum, t.d. þeim Sigurði Nordal
°g Andrési Björnssyni: „Að mörgu leyti mótast lestur þeirra Sigurðar og
Andrésar af sínum eigin tíma eins og við má búast og alla hendir. Síðan þeir
voru að störfum hefur margt breyst", skrifar hann (21). Þessi ummæli fara
að mörgu leyti á skjön við yfirlýsta stefnu höfundar í formála ritgerðarinnar
að þar verði leitast við að tengja kenningar Gríms Thomsens „bæði við sam-
lírna hans og síðari tíma rannsóknir“ (16). Sá „samúðarlestur“ sem einkennir
lulkun Kristjáns á Grími, þ.e. viðleitnin til að setja sig í spor hans, nær með