Andvari - 01.01.2007, Síða 145

andvari
GRETTIR OG SNÆKOLLUR
143
er keppa að marki sem síðla mun nást,
en líf til þess líklegra en dauði.
Þeir líta á heiminn sem hann sé einn
og heimur annar ei til sé neinn
til athafna og afreksverka
og áreynslu’ í þarfir hins veika sem geri þá sterka.
Og sálir þeirra’ eru þessa heims
og þeirra kirkjur: víddir geims
með könnuði fyrir klerka.
í Ameríku var skilið milli ríkis og kirkju. Allir trúarhópar voru fríkirkjusöfn-
uðir, þeir fengu engan opinberan fjárstuðning. Söfnuðirnir urðu að afla síns
fjár sjálfir; safnaðarfólkið varð að leggja fram fé, bæði með safnaðargjöldum
og samskotum við guðsþjónustur því að prestarnir fengu laun frá sóknarbörn-
um sínum og söfnuðirnir urðu að reisa guðshús sín fyrir eigið fé. Þessar
aðstæður leiddu stundum til átaka milli trúarhópa og togstreitu innan lútersku
safnaðanna.
Kvæðið „Smalarnir“ eftir Stefán G. fjallar með beittri íroníu um þessar trú-
máladeilur og einkum um foringja trúarhópa og safnaða.6 Þeir eru smalarnir
sem smala fé í rétt til rúningar:
Þeir ráku rokna þvögu
í réttina til þess að
stía og rýja,
með stóryrt skjall og gumið
um sig og framkvæmda fumið.
Ósamlyndið verður að illyrðum milli höfuðprestanna sem velja hvor öðrum
óþvegin skammaryrði. „Of dramblátur og drýginn" segir annar og fær í stað-
inn: „En þú ert þrár og lyginn / og þar að auki refur“. Stefáni þóttu þessar
erjur fáránlegar og honum blöskrar fjandskapur prestanna og framferði
þeirra: „Að fæla og þvæla / sem flesta hver frá öðrum“.
Óvægnir flokkadrættir leiða einmitt til smölunar. Slíkur liðssafnaður var
stundaður, m.a. af fjárhagslegum orsökum. Því fjölmennari sem söfnuðirnir
voru, þeim mun meira fjárhagslegt bolmagn höfðu þeir. í kveðskap vantrúar-
fólks er framkomu presta og athæfi þeirra gjarnan líkt við sauðfjárbúskap.
5,Þú segir mér í síðsta bréfi þínu / að sauðahaldið gangi fremur tregt“ stendur
í kvæðinu „Vanhöld“7 eftir Pál S. Pálsson. í kvæðinu er samtal prests og leik-
ntanns. Sauðirnir strjúka á fjöll og ullin glatast og prestur hefur áhyggjur
af því. En hann hefur fengið sér „fleiri trúa smala“ til að leita týndra sauða.
Einkunnarorð kvæðisins eru: „Útilegumenn í Ódáðahraun / eru nú að smala
fé á laun“.