Andvari - 01.01.2007, Page 155

ANDVARI
GRETTIR OG SNÆKOLLUR
153
ekki gleymt því að séra Jón líkti Menningarfélags-piltunum við Færeyjagikki
mörgum árum áður.
Stefán hæðist í kvæðinu að notkun prestsins á fornsögunum til að efla
kristnina. Tröllskaparsögur fornritanna verða að biblíusögum hjá séra Jóni. í
fyrirlestri sínum hafði séra Jón kallað eftir „andlegum Gretti“ til hjálpar gegn
vantrúnni. í kvæði Stefáns er Grettir kominn á vettvang, en hann gerist bar-
áttumaður lýðsins og liðsmaður þeirra sem vilja framgang menningarinnar.
Það er hann sem lækkar rostann í ofstopamanninum, stingur upp í séra Jón
Snækoll í bókstaflegri merkingu:
En Grettis var skaðslægur skór,
hann skildinum stakk upp í rauminn,
svo sneypuför Snækollur fór
að sneglast við menningar strauminn -
til sanns var þó lýð-þörf að leiða hann,
þó leitt væri að neyðast að meiða hann.
Viðskipti Stefáns G. við sérajónskuna og andóf gegn henni má sjá víðar í
kveðskap skáldsins. í Sameiningunni skrifar séra Jón í einni hugvekju sinni
að þeir sem hafi rétt hjartalag telji sig ekki hafa höndlað heilagan anda þótt
þeir hafi lesið Biblíuna í flýti;
þeir biðja á degi hverjum og jafnvel á stundu hverri: „Herra auk þú oss trúna!“ Menn
með sannkristinni trú skoða sjálfa sig ávallt vantrúaða, og fyrir þá sök eru þeir ávallt í
baráttu, glímu við guð.28
Stefán G. orti stökuna „Auk þú oss trúna“29 þar sem vísað er til þessara orða
prestsins og vitnað til fyrirbænar hans um trúarstyrkingu. í vísunni setur
skáldið einnig fram spurningu sem ætla má að beint sé til séra Jóns í því skyni
að afhjúpa mótsagnir og trúblindu:
Bað til Guðs að bæta sér
bilaða trúgirnina.
Er það syndlaust, segðu mér,
að svæfa skynsemina?
Helvítisbálið
Af kvæðum skálda sést glöggt að ýmsum þótti trúarsetningin um helvíti
mjög ógeðfelld. Margir gagnrýndu hana og töldu hana ómannúðlega. Kvæði
Þorsteins Erlingssonar voru mörgum hugstyrking og vegarnesti í þessari bar-
áttu.