Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 11

MENNTAMAL
5
18. öld. Verkaskipting og atvinnuskipting var staðiöst og
lítt breytt frá einni kynslóð til annarrar, þar til á 19. öld;
fram í miðja iðnvæðingu skipuðu voldug gildi hefðum at-
vinnugreina í heiðurssess og mótuðu um leið hlutföllin
milli þarfa og neyzlu — réðu með öðrum orðum bæði vinnu-
og vörumarkaðinum.
Stærstu hlutdeild í jafnvægi kyrrstæðra félagsheilda áttu
hungurdauði og sóttdauði. Dauðinn var mesti skipulags-
frömuðurinn. Fram undir 1800 dó fjórða livert barn, þeirra
er lifandi fæddust, á bernskuskeiði. Lífsvon lifandi fæddra á
1. ári var 25 ár. Dánartala lifandi fæddra er í dag 22 af
hverjum 1000 (— á móti 250 af 1000 fyrir tæpum tveim öld-
um), og búizt er við að luin lækki niður í u. þ. b. 11 til alda-
móta. Lífsvon við fæðingu í dag eru 72 ár fyrir karla, en
74 ár fyrir konur. Forsögn til aldamóta gerir ráð fyrir um
77—78 ára lífsvon. (Tölurnar eru miðaðar við V-Evrópu, en
þróunin á íslandi virðist enn jákvæðari.) Heilsu- og sótt-
varnir hafa unnið feikimikið land af dauðanum — og þannig
hafið fyrstu byltinguna sem við eigum í: fólksl jölgunina.
Nýting vísindanna til lramleiðslu, einkum á framleiðslu-
tækjum, er hófst í lok 18. aldar, verður upphaf annarrar bylt-
ingar. Tæknibyltingin leysti vinnuhraða og vinnugetu úr
viðjum mannlegs þolgæðis. Það er ekki lengur hrynjandi
mannslíkamans, heldur orka vélarinnar, sem stjórnar fram-
leiðsluhraðanum. Samverkun tækni og fólksfjölgunar beizl-
aði framleiðsluöflin; efnahagsskipan auðhyggjunnar marg-
faldaði auðæfi samfélaganna — við gífurlegan tilkostnað. Þar
með voru lögð drög að þeii'ri byltingunni, sem afleiðinga-
drýgst og staðlyndust hefur reynzt: franrleiðslubyltingu
þeirri er nefnist iðnbylting og sópað lrefur járnvendi sínum
gólf allrar hefðar og venju, er bundin var gamla landbúnað-
ar- og lénsfyrirkomulaginu. Öll bylting síðan hefur verið
framleiðslubylting; öll framleiðslubylting liefur verið tækni-
bylting, vísindaleg beizlun hagaflanna.
Fólksfjölgunin, nýskipun auðæfa og verðmæta, fram-