Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 24

18
MENNTAMÁL
skólarannsóknir, sem og prófun og þróun nýjunga (research
and development).
III.
Menntirnar eru ekki lengur í hávegum hafðar sem skraut-
búnaður fyrri alda, sem ekki varð látinn í askana, heldur
var prýði á manni og því meiri prýði, sem hann var fjar-
lægari hagnýtum þörfum dagsins. Þessir tímar eru liðnir
hjá. 1 stað þess eru menntirnar orðnar hagþáttur, vaxtar-
þáttur, skilyrði félagsvaxtarins, jafnvel aðalvaxtarbroddur-
inn sjálfur. Þjóðfélag, sem einkennist af vexti og nýju hlut-
verki skóla og mennta, getur því með jafnmiklum rétti kall-
azt menntasamfélag, breytingasamfélag eða hagvaxtarsam-
félag. Það liggur við, að öll þessi hugtök verði nothæf hvert
fyrir annað. Það, sem máli skiptir fyrir skólamenn, er þó
sá þáttur, sem að menntunum snýr.
Hið nýja hlutverk menntanna er tvíþætt eða margþætt.
Annars vegar er ,,félagsfesting“ vaxtarins, hin hagrænu
vaxtaröfl, sem eru bundin þjóðfélagsöflum á breytingu.
Menntun er möguleiki til þess að valda breytingum, skilja
Itreytingar og nýta breytingar, þegar vöxturinn er orðinn
aðaleinkenni þess þjóðfélagsskipulags, sem við búum við.
Hin hliðin er breytt hlutverk menntanna fyrir einstak-
linginn. Þær gefa honum möguleika til þess að standa af
sér þessar breytingar, nýta þær, láta þær verða sér til lífs-
gnóttar og hamingju. Tvennt einkennir því menntasam-
félagið, — annars vegar félagsleg nýskipan mála, liins vegar
ný aðstaða einstaklingsins innan samfélagsins. Það er því
rangt að halda því fram, að menntirnar séu að hverfa undir
gerræði hagvaxtarins. Hitt er sannara, að gildi einstaklings-
ins og framför þjóðfélagsins standa nú í nánara og innilegra
sambandi en fyrr hefur verið.
Ef menntirnar hljóta það hlutverk að vera vaxtarbroddur
og vaxtarþol þjóðfélagsins sjálfs og undirbúa um leið ein-