Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 90

84
MENNTAMÁL
og umbrotatími, persónuleikinn er ekki fullmótaður, mögu-
leikarnir margir og geðsveiflur tíðar. Um þetta segir Sven
Mpller Kristensen: „Man knnne máske sige det sádan, at
barnet mere spger oplevelse, mangfoldighed, erfaring om
den nye og store verden, mens det unge menneske mere
s0ger sig selv, s0ger genkendelsen og erkendelsen af sit
eget jeg, og derfor særlig gribes af de digterværker der ud-
l0ser hans eiler hendes hemmelige, ubevidste muligheder,
kræfter, karaktertræk. Man rammes i sit inderste, man be-
gejstres, man formes og máske forvandles af de værker der
„har bud til en“, d.v.s. som man pá forhánd har et vist
slægtskab med. De kan falde i ens liánd ved et tilfælde, og
kan udeblive. Vi kan finde noget af os selv i mange b0ger,
men hele vores jeg — det der fylder og tilfredsstiller os helt
— kun i enkelte værker (som vi nráske ved skæbnens luner
aldrig ser)1). Hér er ástæða til að minna á mikilvægi þess, að
á unglingsárum séu nemendum kynnt stórbrotin og marg-
slungin verk, góður skáldskapur, og vara við því sjónarmiði,
að valið sé einkum, það sem er létt og auðskilið og að valdir
séu úr stærri verkum kaflar og brot frá því sjónarmiði, hvað
sé spaugilegt og auðmelt. Þá er jafnan sú hætta íyrir hendi,
að lesturinn skilji ekkert eftir hjá lesandanum, veki hann
ekki eða styrki á nokkurn hátt. Reynsla ungra sem gam-
alla af kynnum við skáldskap verður að sjálfsögðu misjafn-
lega rík og er háð ýmsum þáttum greindar- og tilfinninga-
þroska, en möguleikarnir á, að þau kynni beri ávöxt, eru háð-
ir kostum verksins engu síður en kostum lesandans. Verk
eins og Passíusálmarnir, Hamlet eða íslandsklukkan spyrja
ekki fyrst og fremst, hvort sá sem hlýða vill sé greindur eða
ekki, heldur hvort hann sé lifandi manneskja og vilji vera
það.
Eins og aldur og þroski lesandans setur vissulega takmörk
l'yrir, hvaða ávinning hann getur haft af kynnum við skáld-
1) Digtningens teori (Gyldendal 1958) bls. 188.