Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 29
MENNTAMAL
23
hneigð fylgir sem sagt heimilum, sem eiga eina bók! Þeirra
börn leggja í langskólagöngu öðrum fremur!
Bókhneigðum mönnum eins og íslendingum mun þykja
örðugt að skilja félagshætti, sem einkennast af bókleysi. Þó
vil ég varpa fram þeirri gálausu spurningu, hvort ekki kunni
svo að vera, að eitthvað sé farið að miða í þessa átt á íslandi.
Þetta var formáli að lýsingu rannsókna, sem kenndar eru
við nöfnin Basil Bernstein (London) og Martin Deutsch
(New York). Þessar rannsóknir fjalla um þátt tungunnar í
eðlisgerð barnsins og lunderni. Skapgerðin reynist bundin
uppeldisháttum, sem aftur eru háðir félagsháttum. Félags-
hættir eru svo þáttur í efnahagsaðstöðu manna, þ. e. þeir
eru tengdir stéttskiptingunni milli Jreirra.
Það hefur komið ljóst fram í rannsóknum beggja þessara
manna, að augljós umskipti urðu milli hópa barna, eftir Jrví
hvar þau eru upprunnin. Upphafið að þessum rannsóknum
var samanburður á tveim hópum barna af mismunandi stétt-
um, „miðstétt" og „lágstétt". Hóparnir höguðu sér á sinn
hátt hvor í skóla og utan hans, töluðu öðruvísi í skóla og
utan hans, ólu ólíkar tilfinningar og höfðu ólík samskipti
innbyrðis og við foreldrana og ólíkan skilning eða ólíka túlk-
un á skilningi sínum gagnvart vandamálunum, sem Jreir áttu
við að stríða. Bæði Bernstein og Deutsch fóru að hugsa um
ástæðurnar, sem að baki þessu gætu legið. Báðir höfðu þeir
tilgátur, sem rekja má til kenninga Freuds um mikilvægi
frumuppeldis barnsins, áður en Jrað kernur í skóla, og jafn-
vel áður en Jrað nær valdi á málinu. Báðir höfðu Jreir reynslu
sem félagsvísindamenn og sálfræðingar. Martin Deutsch er
kennari í sálsýkisfræðum við læknaskóla í New York, en
Bernstein stýrir rannsóknardeild við London School of
Economics. Deutsch rannsakaði hagi og heimilishætti hinna
afskiptu hópa í New York (culturally underprivileged
children) og orsakakeðjuna, sem liggur frá efnahagslegri
niðurlægingu til tilfinningalegs vaneldis, vanþroska í greind-
arferlinum, árangursleysis í skóla og atvinnuleysis eftir mis-