Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 16

10
MENNTAMÁL
um hætti. hví skyldi aldrei gleymt, þó nýting menntunar
til hagvaxtar sé ofarlega á baugi nú, svo nýtilkomin sem
þessi þekking okkar er, að einhliða mynd fæst af skóla-
haldi, nema hins félagslega hlutverks skólanna — að miðla
atferlisháttum og hefðum —, og persónuhlutverks þeirra —
að miðla skilyrðum til lífsgnóttar, þ. e. persónulegri menn-
ingu —, sé getið að jöfnu.
II.
Menntakerfið, „stærsta framleiðslugreinin", notast við
framleiðsluhætti og -tækni, er lítt hafa breytzt í samanburði
við aðrar framleiðslugreinar, sem fleygt hefur fram á und-
anförnum áratugum. Orsakirnar til þess eru margar. Hér
skal getið fárra.
1. Skólastörf eiga sér dýpri rætur í hefðum og mati for-
tíðar en önnur störf í félagslegri framleiðslu, og hefðin sjálf
er of verðmæt og merk til þess að láta hana liggja í láginni.
Svo hefur hins vegar farið, að hefðin sjálf hefur orðið drýgri
þáttur í inntaki skólanna en félagslegur eða einstaklings-
bundinn undirbúningur undir líf og störf fullorðins manns
í samfélaginu, sem þeim er þó ætlað að sinna.
2. Menntun er ef til vill margslungnust allrar „fram-
leiðslu“atorku mannsins, Jrar sem „hráefnin", dýrmæt og
margvísleg þar sem mannveran á í hlut, og „fullunnin af-
urðin“ verður ekki auðveldlega metin til fjár.
3. Nýjungar í tækni þeirra framleiðsluhátta, er kallast
menntun, byggjast á félags- og mannvísindum, sem yngst
eru allra vísindagreina og |)ví langt frá því að veita jafn-
greið svör og tæknivísindi og náttúruvísindi veita í öðrum
framleiðsluþáttum.
Skólakerlin víðast hvar á Vesturlöndum eru að meira
eða minna leyti mótuð af Jrjóðfélögum 18. og byrjandi 19.
aldar: Jrau svöruðu þörfum og kröfum þjóðfélagshátta
Jreirra tíma. Hinar miklu breytingar á félagsháttum og frarn-