Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 107

MENNTAMÁL
101
Menntun sem almenn mannrétlindi.
Hve fúsir sem menn eru til þess að hagnýta skólana sem
bezt, verður þó skilyrðislaust að gæta þess að ofskipuleggja
ekki skólakerfið. Mikla áherzlu verður að leggja á það við
skipulagningu skólanna, að séð sé fyrir nægilega miklu
hús- og leikvallarrými fyrir frítíma nemenda og kennara.
Er þá ekki aðeins um að ræða leikrými til að veita hreyf-
ingarþörf útrás, heldur einnig það, að kennurum og nem-
endum verði ætlaður einn þriðji hluti skólatímans til
frjálsra athafna, jafnt til einkastarfa við sjálfvalið verkefni
sem til leiks og íþrótta. Því auðvitað á andlegur leikvangur
stórskólans að vera samkvæmt sveigjanlegri stundaskrá. í
skóla þessum mun jafnan fara fram fræðslustarfsemi fyrir
100 til 200 nemendur í einu, svo sem fyrirlestrar eða
kennsla með fjölmiðlunartækjum. Á meðan á þeirri kennslu
stendur, geta 2—3 kennarar kennt smáhópum nemenda. Ein-
staklingsstarfi verður meiri gaumur gefinn, þar sem nem-
endurnir leysa af hendi skólaverkefni sín eða læra tungu-
mál í taeknibúinni tungumálakennslustofu. Við það vinnst
tími fyrir sérhæfða kennara til að kenna smáhópum.
Þær hugmyndir, sem hér eru settar fram, eiga raunar rót
sína að rekja til eldgamallar evrópskrar skólahugmyndar.
Árið 1792 gerði Condorcet áætlun um þróun skólanna, þar
sem gengið var út frá því, að menntun væri almenn mann-
réttindi. í þeirri áætlun ber Condorcet m. a. fram kröfur
um sjálfstætt, óháð skólakerfi, jafna menntunarmöguleika,
ókeypis skólavist, samskóla, stjórnmálamenntun, starfs-
menntun og menntun fyrir fullorðið fólk, svo og að mis-
munandi menntabrautum verði gert jafnt undir höfði.
Skólahugsjón Condorcet var nokkur konar margskiptur
umfangsskóli. Þessari skólahugsjón hefur hvergi verið kom-
ið á í upprunalegri myndi sinni, en áhrifa frá henni gætir
surns staðar í nýrri skólakerfum, svo sem í Englandi, Frakk-
landi, Svíþjóð og Rússlandi.
Eramtíðaráætlanagerð fylgdi frá upphafi í kjölfar iðn-