Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 36

30
MENNTAMÁL
ákveðinn próftíma. (Þetta er ein orsökin til þess, að Bretar
ern í óðaönn að leggja niður bekkjakerfi sitt [streaming] og
taka upp umfangskerfi [comprehensive system] í staðinn og
gera ráð fyrir einstakiingsferlum [setting], er miðast við
framfaramöguleika í einstökum greinum til skamms tíma.
Börn ganga þá ekki í A, B eða C bekki, heldur í A, B eða
C hóp í ákveðnu fagi til ákveðins tíma, ef svo má að orði
kveða). Sennilega yrði að nota lesgreinarnar, hin lilutstæðu
fög, sem opna umheiminn, til þcss að kenna börnunum að
koma umheiminum í orð.
Hversu má það vera, að tungutakið er háð uppvaxtarskil-
yrðum barns? Hvernig stendur á því, að tungutakið skilur
stéttirnar kannske meira að en kaup föðurins? Ef það er
tungan, sem skiptir stéttum, er það víst orðið, að stéttskipt-
ing þýðir annað og meira en álitið liefur verið. Lýðræði og
jafnræði milli manna er þá háð öðrum takmörkunum að
svo stöddu en oft er haldið fram. Menntun manna og skóla-
göngukostir eru þá bæði orsök og afleiðing skiptingar í
mennta-, uppeldis- og hagstéttir. Þessu verður ekki breytt
með því einu að veita öllum sama rétt til kosninga eða form-
legt jafnrétti gagnvart skólunum, t. d. með landsprófi, vegna
]ress að allar slíkar stofnanir hljóta þá að dæma menn úr leik
einmitt fyrir þau skilyrði, sem þeir hafa vaxið upp við.
Fyrir félagsfræðinga er þetta mikilvægt umhugsunarefni.
Það sýnir, að hinar formlegu leiðir, sem farnar hafa verið,
eru ekki greiðfærar til lýðræðis. Lýðræði verður ekki virkt,
fyrr en i'arið er að hlúa að rótum þess í hugarfari, lunderni
og málfari þeirra, sem kosta lýðræðisins eiga að njóta.
Hvað hefur orðið til þess að valda þessum stéttamun á
tungutakinu? Bernstein tók að rannsaka heimahúsin til
að forvitnast um, hvernig talað var innan fjölskyldunnar.
Þá verður hann þess vísari, að ólíkir hættir eru á samskipt-
um milli foreldra og barna í lágstétt og miðstétt. Bernstein
lýsir því með dæmum, sem ég tek upp eftir honum.