Menntamál - 01.04.1967, Blaðsíða 19

MENNTAMÁL
13
til þessa hafa því byggzt mest á staðfestu þjóðfélagsins, sem
þau bæði túlka og þjóna.
En nú bregður svo við að spyrja verður: Hvaða staðfestu
eiga siðir okkar og venjur, gildismat og kunnáttugreinar,
hagnýt þekking og fræðikerfi fyrir sér, þau er gilda í dag?
Hvaða samband er rnilli framtíðarinnar, sem við ölum
unga fólkið upp jyrir og þess nútíðarmats, sem við ölum
það upp i? Hvernig lítur framtíðarskipan samfélagsins út,
hvaða þekking verður í gildi á morgun, þeirrar, sem við
miðlum í dag?
Þetta er hin leynda spurning að baki hreyfingarinnar,
sem komið befur á menntakerfin víða um lönd: öryggi
staðfestunnar hefur brostið. Nýskipan er nauðsyn þeim
þjóðfélögum, er vilja lifa af breytingarnar, sem eru að
verða á þeim. Markviss nýskipan mála er pólitískt stefnu-
mál — og menntakerfin eru livarvetna að komast í fremstu
röð pólitískra viðfangsefna.
Staðfestu-þjóðfélög fyrri alda gátu yfirleitt af sér þrískipt
skólakerfi:
1. Tiltölulega frumstætt fárra skólaára kerfi til að miðla
vinnandi fólki nauðsynlegu lágmarki bagnýtrar þekkingar
fyrir vinnustörf í starfskiptu þjóðfélagi, — lestri, skrift og
reikningi. Hér ræðir um evrópska barnaskólakerfið upp
úr merkantilisma 18. aldar, yfirleitt lögleitt sem 4 ára
skólaskylda i upphafi 19. aldar.
2. Miðskólakerfi fyrir liinar nýju millistéttir iðnaðar-
þjóðfélaganna eftir iðnbyltinguna, stéttir, er fást við dreif-
ingu, afgreiðslu, tækni, vélar og viðskipti.
3. Háskólakerfi — af tveirn rótum runnið aðallega: Hin
eldri rótin er langskólakerfi binna gömlu pólitísku yfir-
stétta lénsveldisins, sem um leið er kjarninn í kerfi lær-
dóms- og starfslista mið- og nýalda; lögfræðingar, klerkar
og síðar læknar menntast í þessu kerli. Hin nýrri rótin er
vísindaskóli hins nýja iðnbyltingarþjóðfélags 19. aldar,