Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Qupperneq 16

10
Flóttinn.
IÐUNN
vakið margar hugsanir. Er ekki Öxarhólmi ímynd hólm-
ans stóra, sem vér byggjum? Hefir ekki það, sem bezt
er í íslenzkri menningu að fornu og nýju, dafnað mest
fyrir þá sök, að það var friðað fyrir átroðningi handan
yfir vatnið, líkt og gróðurinn í hólmanum? Fræin voru
aðkomin, en þau hafa fengið að þroskast í næði á sinn
sérkennilega hátt. Er ekki Öxarhólmi lifandi mynd af
góðu íslenzku sveitaheimili, þar sem hið bezta í fari
þjóðar vorrar hefir þróast í kyrð og næði, þar sem
hver hefir verið öðrum skjól og heimilið var einskonar
ríki út af fyrir sig og sjálfu sér nóg í flestum efnum?*
Samlíkingin er skáldleg. Allir, sem séð hafa Öxar-
hólma, hafa dáðst að fegurð hans, og þeir mundu fagna
því, ef hægt væri að sannfæra þá um, að samlíkingin
ætti við. Það var naumast hægt að búast við því, að
unt væri að draga fram til neinnar hlítar líkinguna milli
jurtanna í Öxarhólma og íslenzku þjóðarinnar í stuttri
tækifærisræðu, svo að menn gætu áttað sig á, að »það
sem bezt er í íslenzkri menningu að fornu og nýju«
ætti verulega skylt við gróðurinn í hólmanum. Enda
gerði ræðumaðurinn það ekki. Vafalaust hefir hann
hugsað sem svo, að þess væri ekki nein þörf, því að
aðrir ræðumenn og rithöfundar hefðu þegar gert grein
fyrir þessu á ýmsa lund og um langan tíma. Þetta er
alveg rétt. Þessi ræða, og þá einkum þessi kafli, sem
hér hefir verið bent á, er nokkurskonar samdráttur og
heildarniðurstaða þess boðskapar, sem nú um nokkurt
skeið hefir verið haldið að þjóðinni með svo miklu
kappi. Þess vegna er hægurinn á, að leita til annara
höfunda, sem ítarlegar hafa rakið þennan hugsanaieril,
til þess að átta sig á, um hvað er verið að tala.
Verður þá fyrst fyrir manni sá maðurinn, sem þegar
hefir ritað margar bækur um þetta efni, og teljast verður