Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Síða 97
ÍÐUNN
Frádráttur.
91
hjarta ins frjálsa manns, en þúsund þræla fans«, o. s. frv.,
og mætti sjálfsagt taka enn dýpra í árinni um vitmun
manna.
Þá tekur hann það og réttilega fram, að það hafi oft
reynst ærnum vandkvæðum bundið, að finna hinn rétta
mann til ábyrgðarstarfa. A því ætti þó að velta allmikið,
ekki sízt ef hægt væri á unga aldri að finna þá í fjöld-
anum, til þess að veita þeim það uppeldi, er hæfði gáf-
um þeirra.
En veit S. N. hvernig farið var að því í stríðinu
mikla, að finna afburðamennina meðal þúsundanna? Það
var gert með vitprófum. Þá var ekki dæmalaust, að
matsveinn yrði að yfirforirtgja, og foringi að matsveini.
Eg býst við að S. N. hafi hepnast tilraun sín, að
gera vitpróf hlægileg í augum manna; var það létt verk,
þar sem um lítt þekta nýjung var að ræða. Hitt þykist
ég og vita, að afstaða hans myndi önnur, ef hann hefði
séð, hvaða þýðingu þau hafa sumstaðar haft fyrir vesl-
ings ógæfubörnin, sem vilst höfðu út á glæpabraut.
Með hjálp þeirra gat sálarfræðingurinn oft komist að
orsök afbrotsins, sem oft var misskilningur hinna full-
orðnu eða einhver knýjandi andleg þörf barnsins, sem
enga fullnægju fékk. Oft var hún líka einstæðingsskapur
og samúðarleysi. Með samtali við aðstandendur var oft
hægt að útrýma orsök afbrotanna. Var það regla, þó
með undantekningum væri, að börnin læknuðust af
glæpahneigð sinni. Til dæmis var ég eitt sinn viðstadd-
ur, þar sem drengur var sendur til sálarfræðings til
rannsóknar. Uppeldissaga drengsins fylgdi honum eins
og þar er siður. Drengurinn hafði komið austan úr
ríkjum. Fyrsta daginn, sem hann var í skólanum, hafði
hann barið niður nokkra drengi, og síðan linti aldrei
klögunum. Stöðugar leiðbeiningar og aðfinslur virtust