Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Blaðsíða 30

24
Flóttinn.
IÐUNH
skifta um yfirhafnir. Oss hefir verið sagt, að íslenzk
þjóð sé hugsandi þjóð og hneigð til bóklegrar ment-
unar. Ef ekki tekst að varðveita þá eiginleika og veita
þessari tilhneigingu margfalt meiri fullnægju með vax-
andi auði og tækifærum til andlegrar iðju, þá stafar það
annaðhvort af því, að vér erum amlóðar eða þetta er
uppspuni um ágæti þjóðarinnar. Er þá trúin hjá hinum
rómantísku andríku mönnum á auðæfin í anda þjóðar-
innar svo lítil, að þeir haldi að hún þoli ekki súginn af
nýju lofti?
En á næstu áratugum mun þó reyna langmest á einn
eiginleika, sem fræðimenn fullyrða að sé rótgróinn frá
fornu fari í kyni voru. Eg var nýlega að lesa ritgerð
um lýðræði eftir ágætan fræðimann. Hann heldur því
fram, að heimurinn hafi aldrei séð lýðræðistilhneigingu
og upplag brjótast út í eins hreinni og sjálfvakinni mynd,
eins og þegar þessir ribbaldar, er settust að á Islandi,
stofnuðu ríki sitt á alþingi fyrir þúsund árum. Hann
telur það verði ekki á annan veg skýrt en þann, að
þetta sé eðliseinkenni kynsins. Saga vor ætti ekki að
hafa dregið úr þessum eiginleika. Meö oss hafa aldrei
neinar stéttir verið til, í þeirri merkingu, sem það orð
er alment notað. Vér höfum ekki vanist á að dýrka
aðal né auðmenn, því að vér höfum hvorugt haft fyrir
augunum. En næstu áratugir skera úr því, hvort vér
höfum vitsmuni eða siðferðisþrek til þess, að standa við
þennan eiginleika í fari voru. Vér fáum fjármagn inn í
landið. Sé engin tilraun gerð til þess að veita því inn í
farvegi, sem samræmilegir séu eðli voru — þ. e. þess
gætt, að hér haldi áfram að búa frjálsir menn, og auðn-
um varið til þess að efla andlegan þrótt landsmanna —
þá fer í fyrsta skifti að verða ástæða til að hugleiða,
hvort landið væri ekki betur komið þar, sem Bjarni