Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Blaðsíða 54

IÐUNN
Samúð, vanúð, andúð.
Það er kunnugra en frá þurfi að segja, að fæstir gera
sér gagngerða grein fyrir fullnaðarþýðingu fjölmargra
orða, er þeir nota dagsdaglega. — Meðal slíkra orða
má telja þau þrjú orð, sem standa framan við grein
þessa: Samúð, vanúð og andúð.
Samúð og andúð eru alkunn orð í máli voru, og vanúð
mun flestum verða auðskilin. — En orð það táknar skort
á samúð, án þess bein andúð komi til greina. Er van-
úð hliðstæð vanþekkingu, vangá o. s. frv. að myndun.
Hversu oft tölum vér ekki um samúð og samúðar-
þel? Og hversu sjaldan eigum vér þá í rauninni við
annað en vissan vingjarnleik í framkomu eða fasi —
eða við vingjarnlegar undirtektir undir uppástungur, hug-
myndir eða málefni, sem oss eru hugfólgin.
Og í raun og veru er þetta alls engin furða. Það er
engin von að alþjóð manna leggi annan eða dýpri skiln-
ing í orðið samúð, en þann, er nú var nefndur. Því
sjálfir sálarfræðingarnir eru mjög svo ósáttir um það,
hvað þetta andræna hugtak »samúð« tákni í raun og
sannleika — hvernig eigi að skilja það til hlítar. Hafa
eigi allfáar bækur verið ritaðar í þeim tilgangi, að gera
nána og rökstudda grein fyrir eðli og innihaldi þessa
hugtaks, en engum hefir enn tekist að koma með skýr-
ingar né skilgreiningar, er væru svo sannfærandi, svo
auðsæilega á réttum rökum bygðar, að engum gæti
blandast hugur um, að nú væri sú gátan ráðin.
Að minni hyggju stafar þetta sumpart af því, að sál-
arfræðingarnir hafa í rauninni að eins komið auga á