Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Side 28

22
Flóttinn.
IÐUNN
mikill misskilningur — að minsta kosti ekki nema hálfur
sannleikur. Þetta er auðvitað saga eins þáttar breyting-
anna, sem orðið hafa við sjóinn síðasta mannsaldurinn.
Menn hafa hrundið út fleytum, sem hafa borið meiri
arð á land, en nokkurn dreymdi um að gert yrði fyrir
hálfri öld. En það er mesti misskilningur, að breytingin
stafi af því, að síðustu áratugir hafi framleitt vitrari eða
áræðnari og framtakssamari menn að eðlisfari, en fyrri
kynslóðir. Breytingin stafar fyrst og fremst af því, að
ofurlítilli kvisl af fjármagni heimsins var veitt inn í
landið. Það eru fjárhagsöflin, sem hafa tekið mennina í
þjónustu sína og beint lífi þeirra í þá átt, sem þeim
öflum var eðlilegt. Byltingin stafar af íslandsbanka lang-
samlega miklu fremur, en af einstökum atorkumönnum.
Þeir eru ávalt finnanlegir til hvers sem vera skal og
höfuðstraumar menningarinnar krefjast að þeir geri.
Ef menn áttuðu sig alment á þessu, þá yrði talað
mjög á aðra lund en gert er yfirleitt um flest efni á
Islandi. Þá mundi það t. d. ekki koma fyrir, að forsæt-
isráðherra landsins ritaði grein eins og þá, sem hr. Jón
Þorláksson ritaði í Eimreiðina, er hann var að gera
grein fyrir flokkaskiftingunni í landinu frá sjónarmiði
flokks síns, Ihaldsflokksins. Greinin er afarskemtileg og
prýðilega frá henni gengið, en rökfærslan mjög viðsjár-
verð. Hann færir rök að því, að menn skiftist í þessa
þrjá höfuðflokka landsmanna eftir lundarfari! Stjórn-
lyndi og frjálslyndi einstaklinganna er höfuðskiftingin,
og menn skipa sér þar í flokk, sem þessir sálareigin-
leikar benda þeim til. Satt að segja virðist rómantíkinni
hafa orðið meira ágengt, en búast hefði mátt við, ef
þessi maður er orðinn áhangandi hennar. Því að skýr-
ingin er framar öllu rómantísk. En einhverra hluta vegna
hafði ég aldrei sett Jón Þorláksson í samband við þá