Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Qupperneq 21

Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Qupperneq 21
LOFTUR GUTTORMSSON skólamönnum og kennurum hafi fallið hún vel í geð, a.m.k. hvað efnisval snertir ([N.N.]1910:129-131). NIÐURLAG Með fögum um fræðslu barna 1907 voru fyrst lögð drög að „móðurmáli" sem skyldubundinni námsgrein í íslenskum barnaskólum og mælt fyrir um þekkingu á þjóðlegu sögu- og bókmenntaefni. Með útgáfu Lesbókar sem fylgdi í kjölfar lagasetn- ingarinnar var svo séð til þess að börn þjálfuðust í lestri með því að leggja stund á texta veraldlegs eðlis varðandi ýmsa þætti íslenskrar þjóðmenningar. A þennan hátt var móðurmálssviðið strax í upphafi tengt þjóðlegum bókmenntum; en eftir- tektarvert er að jafnframt þessu inniheldur það námsþátt sem nú er flokkaður með námsgreininni „saga". „Saga" var m.ö.o. ekki tilgreind í lögunum sem sjálfstæð námsgrein nema þar sem skyldufræðslan færi fram í föstum skólum (3. gr.); er þetta dæmi um að skyldubundin þekking barna var flokkuð á þessum tíma nokkuð á annan veg en nú tíðkast. Hvað lestrarfaginu sjálfu viðvíkur, var róttækasta breyt- ingin fólgin í því að það var alveg slitið úr sambandi við kristinfræði en aftur tengt þjóðlegum fræðum, bókmenntum og sögu. Meðan skyldubundin þekking barna einskorðaðist lögum samkvæmt við lestur og kristinfræði, voru lestrarbækur hvorki samdar né gefnar út til að fullnægja laga- ákvæðum heldur hugsaðar fyrir næsta óskilgreindan lesendahóp; þær skírskotuðu líka í reynd langt út fyrir hóp fermingarbarna. I efnisvali þessara bóka lýsir sér eigi að síður hvaða þekking var af menntafrömuðum talin eftirsóknarverðust á hverjum tíma. Kvöldvökur Hannesar Finnssonar marka hér upphafið, með sinni þungu áherslu á að lestrarefnið ætti að stuðla að því að innprenta lesendum, ungmennum og öðrum, kristilegt siðferði. í þessu samhengi er fróðlegt að bera saman Lestrarbók handa alpýðu (1874) og Lesbók handa börnum og unglingum (1907-1910). Hin fyrrnefnda er e.k. alfræði í stíl upplýsingaraldar, inngangur að helstu þekkingargreinum varðandi efnisheim, náttúru, landafræði, líkamsfræði og samfélag að viðbættum uppbyggilegum frá- sögnum og dæmisögum. Lestrarbók víkur þó frá upplýsingarfyrirmyndum að því leyti að íslenskum ættjarðarljóðum hefur verið skotið inn á tveimur stöðum, milli upptalningarkenndrar Islandslýsingar og atriða úr sögu þjóðarinnar; en ljóðin birt- ast hér nánast eins og aðskotahlutur sem hefur ekki náð að aðlagast umhverfinu. Lestrarbók handa alpýðu ber þannig merki þess að vera síðburður - að hafa þá fyrst litið dagsins ljós þegar hugmyndafræði upplýsingarinnar var óðum að hverfa í skuggann fyrir þjóðernisrómantík. Lesbók er aftur á móti dæmigerð móðurmálsbók í þjóðernislegum stíl. Hér sitja í fyrirrúmi bókmenntaafsprengi þjóðmenningarinnar í bland við nokkrar valdar frá- sagnir af náttúru, landafræði og sögu fósturjarðarinnar. Þótt efni af erlendum toga fái að fljóta með í nokkrum mæli, ræðst val og niðurröðun efnis greinilega af því hversu vel það þótti henta til að þroska með börnum þjóðlega sjálfsímynd. Sá hluti efnisins sem heyrir ekki til skáldskap hnígur líka eindregið að því að styrkja slíka 19
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.