Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Side 30

NÁMSÁRANGUR 11 ÁRA BARNA
undan með því að segja „allt í lagi" eða að byrsta sig og segja „ég vil ekki hafa hana
með." Tvíhliða aðferð væri til dæmis að spyrja og leita skýringa, „af hverju viltu
hafa hana með?" Gagnkvæm aðferð væri að leggja til að þær ræddu málin með
hliðsjón af báðum sjónarmiðum og kæmu sér saman um lausn. I grein Sigrúnar
Aðalbjarnardóttur (1991) er að finna nánari lýsingu á því hvernig samskiptahæfni
barna er metin.
Neikvæð hegðutt og félagsleg einangrun
Spurningalisti um hegðun nemenda var lagður fyrir aðalkennara hvers barns. Til að
kanna neikvæða hegðun og félagslega einangrun var stuðst við þrenns konar hegð-
unarkvarða, þ.e. „Kohn Competence Scale" (Kohn 1977), „The Classroom Behavior
Inventory" (Schaefer og Aaronson 1966) og „Behavior Problem Checklist" (Quay og
Peterson 1979). Þessir þrír kvarðar höfðu verið þýddir fyrir þroskarannsókn Edel-
steins (1980). Staðfestandi þáttagreining var notuð til að kanna hvort sömu þættir,
þ.e. neikvæð hegðun og félagsleg einangrun, kæmu fram í þessari rannsókn og í
rannsókn Edelsteins og Hoffmans (1989). Þáttagreiningin byggði á 96 einstakling-
um (48 átta ára börnum og 48 ellefu ára börnum).
Neikvæð hegðun: Samkvæmt þáttagreiningunni (principal-component factor
analysis with varimax rotation) mynduðu 10 atriði þáttinn neikvæða hegðun.
Atriðin voru þau sömu og fram komu hjá Edelstein og Hoffman (1989). Dæmi um
þau eru eftirfarandi: Nemandinn truflar önnur börn í námi (vinnu). Nemandinn
snýst gegn reglum og fyrirmælum kennarans. Nemandinn er ráðríkur gagnvart
öðrum nemendum. Nemandinn er „slagsmálahundur." Möguleg svör voru fimm:
(1) Aldrei/svo til aldrei, (2) sjaldan/dálítið, (3) stundum/nokkuð, (4) mjög/oft og
(5) mjög oft/svo til alltaf. I úrvinnslu var kvarðanum snúið þannig að þeim mun
lægri skor þeim mun neikvæðari hegðun sýndu börnin. Spurningalistinn var aftur
lagður fyrir sömu kennara sjö mánuðum síðar. Stöðuleiki kvarðans reyndist vera
mikill eða r=0,81, p<0,0001 (N=96).
Félagsleg einangrun: Við þáttagreiningu mynduðu 7 atriði þáttinn félagslega ein-
angrun og voru þau hin sömu og í rannsókn Edelsteins og Hoffmans (1989). Dæmi
um atriði eru eftirfarandi: Nemandinn þorir ekki að leita til annarra nemenda í sam-
bandi við nám eða dregur sig í hlé, þegar aðrir leita til hans. Nemandinn leitar eftir
að vera með í hópi. Nemandanum þykir gaman að vera með öðrum. Möguleikar á
svörum voru þeir sömu og við spurningum um neikvæða hegðun. Kvarðanum var
snúið þannig að hærri skor þýddi minni einangrun. Eins og fyrr segir var listinn
lagður fyrir í tvígang og var stöðuleiki þessara tveggja mælinga r-0,77, p<0,0001
(N=96).
Kviði og sjálfsmynd af námsgetu
Fyrir hvern nemanda var lagður spurningalisti þar sem spurt var um kvíða hans.
Kvíðakvarði Sarasons o.fl. (1960) var notaður. I listanum voru auk þess nokkrar
spurningar um afstöðu nemenda til eigin námsgetu, vinsælda, heppni o.fl. í rann-
sókninni var ein þessara spurninga skoðuð sérstaklega, þ.e. spurning um þá mynd
28