Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Qupperneq 45

Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Qupperneq 45
FRIÐRIK H. JÓNSSON, ANNA HULD ÓSKARSDÓTTIR, HULDA GUÐMUNDSDÓTTIR Restir sem rannsakað hafa skilning barna á þjóðfélagsskipan nýta kenningu Piagets til að gera grein fyrir niðurstöðum. Þannig finna Berti og Bombi (1981) sex þroskastig í rannsókn sinni á skilningi barna á peningum. Þó eru aðeins tvö þroska- stiganna rökræn í anda Piagets, hin fjögur eru reynslubundin. Jahoda (1979) telur að hugmyndir barna um tengsl vöruverðs og peningagreiðslna endurspegli að vísu hæfni' barnanna til rökhugsunar, en þó sé ekki hægt að fella þau að stigakerfi Piagets. Loks má nefna Furth (1980) sem telur að hugmyndir barna um þjóðfélags- skipan falli fullkomlega að þroskastigum Piagets. Samt notar hann fjögur þroska- stig til að gera grein fyrir hugsun barna á aldrinum fimm til ellefu ára, en Piaget talar aðeins um tvö þroskastig fyrir sama aldurshóp. I engri ofantalinna rannsókna eru notuð samskonar eða sambærileg verkefni og Piaget lagði fyrir börn, en þrátt fyrir það er kenning hans notuð til að útskýra niðurstöður. I þessari rannsókn telst kenning Piagets aðeins geta skýrt niðurstöður ef fjöldi þroskastiga er hinn sami og ef hægt er að lesa úr svörum barnanna þær rökrænu aðgerðir sem Piaget telur að einkenni hugsun barna á hverju þroskastigi (sjá Friðrik H. Jónsson 1990 um rök fyrir þessari beitingu). Ekki eru allir þeirrar skoðunar að kenning Piagets dugi til að útskýra breytingar á skilningi barna á þjóðfélagsskipan en telja að réttara sé að skýra breytingarnar með vísun í aukna þekkingu barnanna eða meiri hæfni í að nota flókin hugtök (Strauss 1952; Sutton 1962). Má þar t.d. nefna hugtök eins og ríkur og fátækur, til að gera grein fyrir efnahag fólks, og stéttahugtök. Hefðbundnar kenningar um hug- takamyndun byggjast á hugmyndum um sértekningu (abstraction), „hugtök eru mynduð með því að sjá sambærilega eða sameiginlega eiginleika í hópi hluta" (Bolton 1977:9). Bolton bendir á að megingalli þessa líkans sé sá að ekki er sjálfgefið hvaða eiginleikar eru sérteknir. I hverjum hlut búa margir eiginleikar sem nýta má við hugtakamyndun og því hlýtur val á eiginleikum til sértekningar að byggjast á sjónarhorni þess sem velur. Aukin færni í hugtakanotkun dugar því ekki ein sér sem meginskýring á breyttum þjóðfélagsskilningi barna heldur verður einnig að gera ráð fyrir breytingum á sértekningu. Þegar sjö ára barn þarf að útskýra hugtakið ríkur þá takmarkast sértekning þess við magn peninga en fullorðnir vita að einnig má hafa klæðnað, bíla og húsnæði til marks um auðlegð. Einfaldast er að gera ráð fyrir að vitneskja um hvaða eiginleikar skuli sérteknir berist til barna með tungumálinu. Börn læra málið af fullorðnum. Hluti af því námi er læra að nota sömu hugtök og fullorðnir og að tala um fyrirbæri á svipaðan máta. Hugtakið framsetning (social representation) vísar til „sameiginlegra hugmynda, sem ætlað er að auka skilning á heiminum og auðvelda samskipti" (Hewstone o.fl. 1988:456). Slíkar sameiginlegar hugmyndir gegna tveimur meginhlutverkum í lífi hvers manns: Annars vegar að hjálpa honum að ráða við og skilja umhverfi sitt og hins vegar að auðvelda samskipti við aðra (Moscovici 1981). Samkvæmt því eru breytingar á svörum barna þá til marks um að framsetning þeirra á þjóðfélags- skipan hafi breyst. Þau eru að færast frá framsetningu sem ríkir í hugarheimi barns- ins yfir í hugarheim fullorðinna. 43
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.