Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Qupperneq 124

FJARKENNSLA UM TOLVUNET
aðstæður á sviði samskiptatækni og miðlunar sem áður eru nefndar gefa einnig
kost á nýjum möguleikum á kennslu í heimabyggð nemenda.
Síðustu misseri hefur umræðan um kennaraskort magnast, enda ljóst að á tím-
um stórfelldrar byggðaröskunar er vel rekinn almenningsskóli með traustu starfs-
liði mikilvægur hornsteinn byggðarlags sem vill halda velli. Umræðuna brýtur oft á
kennaramenntuninni, t.d. er bent á að hún búi kennaraefni ekki nægilega undir
störf í dreifbýli eða staðhæft að ekki séu útskrifaðir nógu margir kennarar. Þetta eru
þarfar ábendingar, en þó varla nema hálfkveðnar vísur. Seinna atriðið má t.a.m.
orða svo að ekki séu nú útskrifaðir nægilega margir kennarar - miðað við þær að-
stæður að stór hluti kennara hrökklast frá störfum vegna lélegra starfsaðstæðna og
lágra launa. Benda má á að í landinu eru meira en nógu margir fagmenntaðir kenn-
arar til að fylla þær 2750 kennarastöður sem eru í grunnskólanum.
Þessar stöður hafa undanfarin ár skipað um 3400 manns, þar af um 2700
réttindakennarar og tæplega 700 réttindalausir (þ.e. um 20%). Þessir réttindalausu
kennarar dreifast ójafnt um landið sem kunnugt er (Guðmundur B. Kristmundsson
1991; Sigurjón Mýrdal 1993. Sjá einnig Skýrslur um störf undanþágunefndargrunnskóla
fyrir árin 1987-1991). Veturinn 1992-1993 voru þeir flestir að höfðatölu á Norður-
landi eystra (um 100 manns; um 30%), en hlutfallslega flestir á Vestfjörðum (um
50%) og Norðurlandi vestra (um 40%). Okkur vantar 600-700 kennara til að fylla
allar stöður grunnskólans. Þá má fá með því að bæta kjör og hækka kennaralaunin
eða með því að „framleiða" fleiri kennara, nema hvort tveggja sé.
Vorið 1989 setti KHI á laggirnar starfshóp til að huga að skipulagi dreifðrar og
sveigjanlegrar kennaramenntunar til B.Ed.-prófs (Berit Johnsen o.fl. 1989). Hug-
myndin var að byggja á þeirri reynslu, sem safnast hefur af fjarkennslu í Kennara-
háskólanum, til að koma til móts við fólk á landsbyggðinni sem áhuga hefði á kenn-
aranámi, en ekki tök á að stunda reglulegt nám í Reykjavík. Við undirbúning hinnar
nýju námsbrautar var haft náið samráð við kennarasamtök og fræðslustjóra. Námið
var kynnt ítarlega víðsvegar um landið vorið 1992. Alls bárust 194 umsóknir. Lang-
flestir umsækjendur uppfylltu inntökuskilyrðin, sem eru þau sömu og gilt hafa á
öðrum námsbrautum í KHI, þ.e. stúdentspróf eða önnur sambærileg menntun við
lok framhaldsskólastigs eða náms- og starfsreynsla sem að mati skólaráðs KHÍ
tryggir jafngildan undirbúning. Ekki var gerð sérstök krafa um að nemar fjarskól-
ans stundi kennslustörf með náminu eða hafi stundað slík störf.
Upphaflega var gert ráð fyrir 25-30 nemum á þessa braut, en vegna mikils
þrýstings, ekki síst frá skólamönnum á landsbyggðinni, voru fjárveitingar hækk-
aðar við umfjöllun fjárlaga á Alþingi. Að lokum voru 83 umsækjenda valdir. í
janúar 1993 hófu 65 nemar nám með námskeiði og héldu svo áfram í fjarnámi. Eftir
að viðbótarfjárveiting fékkst við lokaafgreiðslu fjárlaga voru 18 nemar teknir inn og
hófu þeir nám í apríl 1993.
Námsbraut fjarskólans byggir á námskrá fyrir almennt kennaranám við KHÍ
(Sigurjón Mýrdal 1992). Kennd eru sömu námskeið og í staðbundna náminu en
þeim snúið í fjarkennsluform. Þó er ljóst að ekki verður unnt að bjóða allar þær 15
valgreinar sem venjulega eru kenndar. Námskröfur eru þær sömu og gilda í stað-
122