Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1924, Page 48

48
f>af, 6,5; bezl: leysl, (3,6; anda: enda, 6,7; sól: vel, 7,2; frú:
|)ó, 8,4; liirð: dýrð, 11,7; gull: höil, 12,7; megn: eign, 12,is;
vild: skjöld, 12,12; þekk: drykk, 13,»; skær: var, 14,1; nú: ei-
lifu, 16,7; þjóð: guð, 21,».
Nokkuð öðru máli gegnir um önnur rimlýti; t. d. virðist talið
sumslaðar nægja lokarím síðustu alkvæða, jafnvel þólt áherzlu-
laus væru og stundum skothent að auki, svo sem lotið: hafið
5,s; trúlofuð: af Davíð,45,c (sjá og nokkur dæmi í siðuslu máls-
grein og allan 105. sálm). Enn má nefna dæmi annars eðlis
eins og löpuð: sköpun, 15,2; heim: amcn, 34,g; nafn: gagns
37,6; Simeon: kom, 44,5; sönnu: mönnum, 44,g; hryggum:
liuggun, 44,8; móðir: hljóði, 45,12; játuð: réltlátur, 45,u, shr.
og meiri: heyrir, 46,2; jarðar: gerði, 58,1. En ekki má telja,
að rimlýti i þessum flokki séu alltíð.
lJegar litið er til hins skothenda lokaríms, kann mörgum
að sýnast, að ekki hafi veilt af fyrirvara þeim, sem byskup
setti i lok formálans, og var það að vísu hyggilegt af hyskupi
að breiða yfir sálmana þá skýlu. En minna má þó á þrennt
lil málsbóta í þessu etni. Fyrst það, að slíkt var engan veg-
inn ótitt í frumsáimum Þjóðverja, þeim er þýtt var eltir,
hvað þá Dana eða i þýðingum þeirra. Annað það, að hér
var um að ræða fjölda nýrra bragarhátta, sem aldrei höfðu
notaðir verið fyrr i islenzkum kveðskap, og var þvi von, að
sumum þýðöndum færi nokkuð óhöndulega. Loks er að
henda á það, sem merkast má þykja i þessu efni. 1 hinum
dýru islenzku háttum fornu er hendingarím eftir föstum
reglum, eins og kunnugt er, aðalhending og skotbending.
Jafnkunnugt mun það vera, að dæmi eru þess, að þeim
reglum er ekki fylgt til hlitar af skáldum, jafnvel á elzlu
timum. Ekki er þó svo um skáld á 16. öld; fátítt er, að þau
hrjóli slíkar reglur, þar er þau yrkja undir fornum háttum.
En hilt má þykja eigi ólíklegt, að þegar þeir Guðbrandur
hyskup og aðstoðarmenn hans hól'u verk silt og meðan þeir
voru að ryðja hinum nýju bragarháttum hraut i íslenzkum
bókmenntum, hafi þeim, sumuni hverjum, í fyrstu verið
óljóst um, hversu haga hæri lokarími; e}rru þeirra sumra
liafi þá ekki enn verið svo næm, að skynjað hafi, að fólgin
skyldi i lokarimi fullkomin hending, aðalhending; hafi þá
hinir fornu dýru hættir, þar er skiptast á aðalhendingar og
skothendingar, heinlinis truflað þá, svo að nægilegt hafi þeim
þókt, að nokkur hending væri i. Siðan, er fcstast lóku hinir
nýju hættir, liafi eyru skálda gerzt næmari, svo að greint