Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 16

14
Wayne Norman
HUGUR
ekki á sama hátt og við aðgreinum form frá innihaldi. Margar af
þessum forsendum er hægt að skoða meðvitað, endurskoða og
breyta í samræmi við innihald kenninga okkar. Mér er raunar ekki
ljóst, þrátt fyrir að ég sé ákafur fylgismaður þessarar aðferðafræði
(og því tala ég um þessa aðferðafræði sem ,,okkar“), á hvaða hátt
mætti reyna að verja suma af grunnþáttum hennar. En mér virðist
þó að hér sé komið gott tilefni til að fara að ræða aðferðafræði.
Önnur ástæða fyrir því að hún skiptir máli, er að aðferðafræði-
legar forsendur geta haft umtalsverð áhrif á innihald þeirrar kenn-
ingar sem tiltekinn heimspekingur er hallur undir. Staðreyndin
gæti vel verið sú, að heppilegra sé að staðsetja helstu deiluefni
heimspekinga, flokka þeirra og jafnvel ágreining milli heimspeki-
hefða, innan þeirrar aðferðafræði sem ég vil reyna að kortleggja.
Rannsókn í þeim anda gæti til dæmis leitt til þeirrar niðurstöðu að
tvær kenningar sem virðast andstæðar, séu í raun svör við tveim
ólíkum spurningum, en ekki tvö svör við sömu spurningu sem velja
þarf á milli.4 Þá geta forskriftarkenningar verið mjög misvísandi
sökum ágreinings um dýpri heimspekileg viðfangsefni og um tengsl
þessara viðfangsefna við forskriftarkenningar um stjórnmál.
Loks er þriðja og einfaldasta ástæðan sú að ég trúi því að
rannsókn á aðferðafræði í anda Rawls skipti máli ef við viljum
skilja ástæðurnar fyrir því hvernig kenningar Rawls sjálfs hafa
þróast upp á síðkastið. Astæðan fyrir þessu er sú, eins og ég vík að
undir lok ritgerðarinnar, að þessa þróun má skýra með tilvísun til
þess að Rawls fellst sjálfur á afleiðingar tiltekinnar aðferðafræði.
í því sem á eftir fer mun ég skipta viðfangsefninu í þrjá tengda
flokka. Ég mun fjalla almennt um viðfangsefni eða markmið
stjórnmálaheimspeki, um hugmyndina um réttlœtingu, og loks um
þá sértæku aðferð eða rökreglur sem helst dugir til að takast á við
viðfangsefnin.
4 Ég tel að þetta muni útskýra hluta af þeim ágreiningi sem sagður er vera milli
til dæmis Rawls og David Gautiers, þótt margt beri á milli að sjálfsögðu, sbr.
nýjustu bækur þeirra beggja; John Rawls, Political Liberalism (New York:
Columbia University Press, 1993) og David Gautier, Moral Dealing: Conlract,
Ethics and Reason (Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1990).