Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 24

22
Wayne Norman
HUGUR
Regla 1: Byggið röksemdafærslu á almennt viðurkenndum forsendum
þótt veikar séu og leiðið af þeim þrengri niðurstöður. Sérhver
forsenda ætti í sjálfu sér að vera eðlileg og sennileg, sumar þeirra
gætu virst hlutiausar, jafnvel óþarfar.
Markmiðið með þessari nálgun er að „sýna fram á að í sameiningu
setji þessar veiku forsendur nokkuð þröngar skorður við ásættan-
legum réttlætislögmálum.“22 Þetta er meginregla aðferðafræði í
anda Rawls. Af augljósum ástæðum þá byggir hún á fyrirfram gef-
inni hugmynd um hver séu viðfangsefni stjórnmálaheimspeki og á
hagnýtri hugmynd um hvað réttlæting sé. Loks setur reglan ramma
að flestum sértækari reglunum sem tilgreindar verða hér að neðan.
Regla 2: Forðist forsendur sem eru umdeilanlegar í sjálfum sér, til
dæmis frá sjónarhóli frumspeki, frumatriða siðfræði, trúar,
hugmynda um hin æðstu gæði eða hyggjukenninga um mannvísindi og
málvísindi.~3
Þetta hefur verið eitt af megin viðfangsefnum Rawls síðan 1985.
Reglu 2 leiðir beint af reglu 1 þar sem umdeildar forsendur eru,
samkvæmt skilgreiningu, ekki almennt viðurkenndar. Réttlæting-
arrök sem af þeim eru leidd munu ekki sannfæra þá sem fallast ekki
á þessar umdeildu forsendur. Þegar við bætist hið almenna viðhorf
enskumælandi heimspekinga um takmarkanir heimspeki þegar gera
þarf upp á milli ólíkra kenninga, til dæmis í frumspeki, þá beinir
þessi regla stjórnmálaheimspekingum burt frá mörgum þeim
félagslega staðreynd [þ.e. að þegnarnir hafa mjög ólíkar hugmyndir um hin
æðstu gæði og hafa ólíka trú og frumspeki að leiðarljósi], ii) þá staðreynd að
þessi fjölhyggja er viðvarandi, og iii) ekki er hægt að uppræta þessa fjölhyggju
nema með þrúgandi beytingu ríkisvalds (sjá „The Idea of an Overlapping
Consensus" s. 22). Rawls kallar þessar félagslegu staðreyndir „sameiginlegt
hlutskipti okkar".
21 A Theory of Justice, s. 18.
22 Sjá sama.
23 Með „hyggjukenningum" [speculative theories] eiga aðferðafræðilegir
Rawlssinnar við kenningar sem eru óhrekjanlegar, sem ekki er hægt að prófa eða
afsanna, eða sem mæta mikilli andstöðu virtustu sérfræðinga á viðkomandi
sviði. Eg held að talsverður hluti af kenningum á sviði sálfræði, sálgreiningar
og málvísinda sem Habermas tilgreinir falli undir þennan flokk. Það samakann
að gilda um félags-sálfræðikenningar Kohlbergs sem Habermas hefur notast við
og einnig Rawls í fyrstu skrifum sínum. Upp á síðkastið hefur Rawls fallist á
að vísa ekki einu sinni til „flókinna hagfræðikenninga um almennt jafnvægi."
(Political Liberalism, s. 225.)