Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 62

Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 62
60 Jóhann Páll Árnason HUGUR fram eins og í henni felist róttækt fráhvarf frá klassísku höfundunum, en þó er einungis hægt að skilja umfjöllun hans um lýðræði í ljósi stefna og strauma sem einkenna sögu félagsfræðinnar. í stuttu máli má segja að þeir þrír þættir sem var lýst að ofan í tengslum við fram- setningu á samfélagshugtakinu feli í sér þrjú skref í átt til æ þrengri og smættaðri hugmynda um lýðræði. I fyrstu verkum Durkheims má greina verkhyggjuhugmynd um nútímasamfélag sem síðar verður þungamiðja í túlkun á arfleifð hans. Þessari hugmynd finnur Durkheim hins vegar mótvægi með annars konar rökum sem valda því að hann lítur á lýðræðisríkið sem meira afgerandi og róttækari þátt heldur en einfalda Iýsingu á verkaskiptingu samfélagsins. Að mati Parsons er lýðræði fyrst og fremst nýtt og betra fyrirkomulag á að taka sameiginlegar ákvarðanir; sem slikt markar það nýjan þróunaráfanga á einu af undirkerfum samfélagsins, stjórnmálakerfinu. Ahugi hans á því að túlka lýðræði í tengslum við aðra þætti samfélagsins gerir honum þó samtímis kleift að viðhalda nokkru af almennari for- skriftarþáttum hugtaksins. Kenning Luhmanns hefur augljóslega unnið bug á þessari margræðni, en kannski fremur með því að nota hugtakaforða kerfiskenninga til að styrkja einn þáttinn í hefðinni á kostnað annars, en vegna þess að um nýja og róttæka nálgun sé að ræða. Að lokum er rétt að benda á að fræðileg hugsun um lýðræði tengist mjög öðru viðfangsefni: stjórn samfélagsins á eigin skipulagi og málefnum. Eins og áður var bent á, þá var Tocqueville fyrirboði fremur en klassískur höfundur félagsfræðanna, en efnistök hans skipta þó máli í þessu sambandi. Hann greindi milli tveggja andstæðra samfélagsgerða: í annarri er valdið utan samfélagsins og því ákvarðast samlíf manna af ytri þáttum, í hinni lýðræðislegu samfélagsgerð „breytir samfélagið af sjálfu sér og fyrir sjálft sig“. Durkheim fylgdi þessari línu að því marki sem hann leit á lýðræði sem eitl besta fyrirkomulag sjálfsstjórnunarsamfélags; Parson vék frá þessari línu og henni var síðan eindregið hafnað af Luhmann. Ein af mikilvægum afleiðingum kenningarinnar um sjálfskapandi kerfi er að rjúfa tengsl sjálfsstjórnar sem viðfangsefnis við fræðileg vandamál lýðræðis. Enn á ný má því líta á viðbrögð Luhmanns sem svör við klassískum vandamálum og sem ákveðnara val milli þeirra kosta sem þegar var búið að benda á í fræðunum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.