Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 59

Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 59
HUGUR Samfélagssýnir og lýðrœðismynstur 57 skilgreiningar og gangverkslýsingar, þá stendur mönnum nær að líta á lýðræði sem tækni sem þróaðist í sértækum tilgangi fremur en sem róttækt áform sem kynni að varða allt mannlíf. Kenningar Niklas Luhmanns eru þrautreyndasta tilraunin til að endurhugsa og dýpka samfélagshugtakið og eyða þannig þeirri gagn- rýni sem hefur verið sett fram á hefðbundnari útgáfur þess. Hann telur að félagsfræðin þurfi ennþá á þessu „grundvallarhugtaki" að halda í þeim tilgangi að „gefa til kynna einingu viðfangsefnisins“,10 en jafn- framt að nauðsynlegt sé að skilja frá hugtakinu „gömlu evrópsku" fordómana sem klassísku höfundarnir tengdu við það. í kjölfar Durkheims og Parsons marka nýjungar Luhmanns þriðja áfangann í þróun samfélagshugtaksins; enn á þó eftir að koma í ljós hvort hugmyndir hans eiga eftir að hafa sambærileg áhrif á félagsfræðilega hugsun og kenningar forvera hans, eða hvort hér sé á ferðinni síðasti bjarmi deyjandi hefðar. A því Ieikur enginn vafi að endurskilgreining Luhmanns á samfélagshugtakinu — og skrefið sem mestu skiptir, svo farið sé skjótt yfir sögu, felst í áherslubreytingu frá sameiningu (integration) til samskipta (communication) — veldur þvf að sumt af þeirri gagn- rýni sem áður var nefnd, á ekki lengur við. Greining hans á „heimssamfélaginu“ sýnir að mikilvægi þjóðríkisins sem áður var gengið út frá, er ekki lengur ásættanlegt. Hugmyndin um samfélags- kerfi sem samskiptanet veitir aukið svigrúm fyrir sjálfstæði undir- kerfanna og fyrir sveigjanlegri tengsl ntilli þeirra, enda gengur hún gegn þeirri miðlægu kerfishugsun sem áður var einkennandi; kenningin um sjálfskapandi kerfi er síðan notuð til að byggja upp sértækara líkan og mynd af virku samfélagi sem í fáu minnir á þær manneskjur sem það byggja. En ef hægt er að móta samfélagshugtakið upp á nýtt til að mæta gagnrýni, þá má einnig umorða spurningar gagnrýnendanna innan hins nýja tilvísunarramma. Að tala um „heimssamfélag“ kann að draga úr því sem greinir að, og þeirri tog- streitu sem er milli þjóðríkjaformsins annars vegar og „heims- væðingarinnar" hins vegar. Hugmyndin um „lokaða starfsemi" sam- félagskerfa gefur til kynna að hið nýja fræðilega tungumál sé ekki með öllu ósamrýmanlegt við eldri ofuráherslu á sameiningu. Hvað 10 N. Luhman, „The Concept of Society", í Thesis Eleven, no. 31, s. 67.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.