Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 58

Hugur - 01.01.1994, Blaðsíða 58
56 Jóhann Páll Árnason HUGUR Durkheim beitti viðfangsefni sín. Þessi hugtakakjarni er þungamiðjan í núverandi deilum innan félagsfræði. í grófum dráttum má greina milli tvenns konar kenninga: annars vegar eru gagnrýnendurnir sem vilja afbyggja viðtekna ímynd samfélagsins (sem kenning Durkheims var vísir að, Parsons fullkomnaði og Merton ásamt mörgum öðrum kom í nútímalegt horf); hins vegar eru þeir sem vilja byggja á því ný kerfi í ljósi nýrrar þróunar og nýrra vandamála. Gagnrýnendurnir — með Anthony Giddens og Alain Touraine í broddi fylkingar — telja að hugmyndin um samfélag sé, þegar öllu er á botninn hvolft, upphafið þjóðrfkishugtak. í grófum dráttum, þá telja þeir að hugmyndin sé ofhlaðin, of margt hafi verið undir hana fellt og hún birti afbakaða mynd af samfélaginu. Þessi samfélagsímynd sýnir félagslegt líf sem afmarkaða og sjálfu sér næga einingu, vandlega aðskilda frá öðrum slíkum einingum, þar sem þungamiðjan er viðmið og gildi sem sameina og stýra sameiginlegum athöfnum. Áherslan á að setja fram meginlögmál sem stjórna og stýra hinum einstöku þáttum samfélagsins gefur fyrirfram til kynna að í þessum hug- myndum sé höfuðáherslan á greiningu út frá hlutverki og orsaka- tcngslum. Þrátt fyrir að hvatinn að þessari gagnrýni sé ekki fyrst og fremst áhyggjur vegna lýðræðisins og félagslegs umhverfis þess (þeir höfundar sem hér um ræðir eru mjög uppteknir af viðfangsefnum eins og baráttu, völdum og sköpunarkrafti, sem hingað til hafa annað hvort verið á jaðri fræðilegrar umræðu eða mjög rangtúlkuð), þá er auðvelt að benda á hverjar afleiðingar þessi samfélagsmynd hefur fyrir lýðræðiskenningar. Áherslan á fyrirfram gefna, ákvarðaða og miðlæga formgerð stangast á við þær túlkanir á lýðræði sem leggja áherslu á sjálfsprottnar breytingar, skýra og opinbera baráttu og það hversu opið og undirorpið breytingum lýðræðið er, en slíkum túlkunum hafa Lefort og fleiri haldið á lofti. Lýðræðislegar stofnanir má fella inn í viðteknar kenningar um nútíma samfélag, en þær eru þá oftar en ekki grundvallaðar á hlutlægu samhengi (sem er túlkað meira eða minna opinskátt í anda þróunarkenningarinnar) fremur en í sameiginlegri uppgötvun eða sköpun. Ef við tengjum þetta sjónarhorn við viðfangs- efni í stjórnmálafræði, þá má segja að hið viðtekna samfélagshugtak sé skyldara stjórnarskrárhugsuninni, en öðrum róttækari hugmyndum um lýðræði. Og innan tilvísunarramma sem reiðir sig á hlutverka-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.