Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Blaðsíða 13

13
fram halds skólarannsókninni kom í ljós að um helmingur þolenda eineltis þjáðist af
streitu, kvíða, depurð og litlu sjálfstrausti. Þolendur sögðust einnig eiga erfitt með að
einbeita sér að náminu og voru óánægðir með stöðu sína í námi. Enn fremur voru þeir
ósáttir við andrúmsloftið í bekknum og samskipti milli nemenda og kennara (Sand-
sleth og Foldvik, 2000).
Þessar niðurstöður gefa til kynna að áhrif eineltis í framhaldsskólum séu ekki
ólík því sem gerist í grunnskólum og á vinnustöðum, þ.e. þolendur þjáist af kvíða,
þunglyndi og jafnvel sjálfsvígshugleiðingum. Einnig má gera ráð fyrir að þeir eigi
erfitt með að einbeita sér að náminu, eins og kemur fram í norsku rann sókninni, séu
óánægðir með stöðu sína, skrópi jafnvel í skólanum eða hætti námi, líkt og þegar
fullorðnir þolendur segja upp störfum til að losa sig frá eineltinu. Þar sem afleiðingar
eineltis eru alvarlegar og hafa ekki verið kannaðar hér á landi meðal framhaldsskóla-
nema er mikilvægt að varpa ljósi á áhrif eineltis í framhaldsskólum á líðan þolenda
og skólagöngu.
AÐFERÐ
Í rannsókninni var lögð áhersla á að fá innsýn í reynslu þolenda eineltis til að átta sig
betur á birtingarmyndum þess og að skoða hana í samhengi við líf þeirra og líðan. Því
var valin sú leið að taka opin viðtöl við þolendur eineltis í framhaldsskólum. Til að fá
betri mynd af einelti og annað sjónarhorn á félagslega reynslu framhaldsskólanema
var einnig myndaður rýnihópur með fimm nemendum sem eru virkir í nemenda-
félagi eins skóla.
Þátttakendur
Þar sem viðfangsefni rannsóknarinnar er viðkvæmt var ekki auðvelt að finna þátttak-
endur. Haft var samband við námsráðgjafa í framhaldsskólum. Þeir kynntu rannsókn-
ina fyrir nemendum sem þeir vissu að hefðu orðið fyrir einelti og óskuðu eftir þátttöku
þeirra. Í framhaldi var haft samband við þá nemendur sem vildu taka þátt í rannsókn-
inni til að ákveða stað og stund til að hittast. Öllum var boðið að hitta rannsakanda
óformlega fyrir viðtalið. Í þremur tilfellum treystu nemendur sér ekki til að koma
þegar haft var samband. Um var að ræða tvær stúlkur og einn pilt. Önnur stúlkan
sagðist ekki vilja rifja upp eineltið og pilturinn hafði ekki áhuga. Hin stúlkan treysti
sér ekki heldur en gaf leyfi til að móðir hennar segði sögu hennar. Haldið var áfram
að leita til fleiri námsráðgjafa og í tveim öðrum tilfellum fannst nemendum þeir ekki
hafa tíma til að koma þó þeir segðust vera tilbúnir að segja sögu sína. Að lokum var
það leyst með því að fá aðstöðu til að taka viðtölin í viðkomandi skólum.
Þátttakendur voru tólf talsins; sex þolendur, ein móðir og fimm nemendur sem
mynduðu rýnihóp. Þolendurnir tóku þátt í opnum einstaklingsviðtölum og voru það
fimm stúlkur, sem hér eru kallaðar Anna, Dagný, Eygló, Harpa og Nína, Guðrún móðir
Birnu og einn piltur, Kári. Í rýnihópnum var stjórn nemendafélags eins framhalds-
skóla, þrjár stúlkur og tveir piltar. Nemendurnir voru á aldrinum 17–20 ára og býr
ARNHEIÐUR GÍGJA GUÐMUNDSDÓTTIR, SIF EINARSDÓTTIR OG VANDA SIGURGEIRSDÓTTIR