Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Síða 58

58
niðurstöður; á meðan verulegar breytingar voru efst á baugi í menntaumræðunni
reyndust þær ekki vera útfærðar í verki (Goodlad, 1975, 1984).
Eitt af því sem hefur áhrif á það hvernig kennarar vinna starf sitt er hvaða mennt-
unarlegu gildum þeir byggja á. Kennarar þurfa að gera sér grein fyrir hvaða hugmynda-
stefnur þeir aðhyllast og hvaða afleiðingar það hefur fyrir kennslu þeirra (Engelsen,
1993; Zinn, 1991). Eisner (2002) telur að kennsla sé list sem leidd er af menntunarleg-
um gildum, persónulegum þörfum og ýmiss konar sannindum og alhæfingum sem
kennarinn telur réttar. Hugtakið starfskenning hefur verið notað um ólík persónuleg og
fagleg einkenni kennara (Ragnhildur Bjarnadóttir, 1993). Hluti þess að verða fagmað-
ur í kennarastarfinu er að draga upp á yfirborðið þau siðferðilegu rök sem liggja að
baki athöfnum kennarans (Engelsen, 1993; Ragnhildur Bjarnadóttir, 1993). Margir telja
að hægt sé að breyta eigin starfskenningu með því að gera hana meðvitaða og ígrunda
þau gildi og viðhorf sem móta hana. Skoðanir og viðhorf geti breyst þó svo að það
gerist ekki auðveldlega (Ragnhildur Bjarnadóttir, 1993; Trausti Þorsteinsson, 2003).
Dulda námskráin – óbeina námskráin
Ýmsir áhrifavaldar sem ekki eru nefndir í formlegri námskrá eru greinanlegir í skóla-
starfi. Þar er átt við áhrifavalda sem ekki eru skráðir, en ráða samt miklu um það
hvernig skólastarf fer fram og er upplifað. Elliot Eisner (2002) vekur athygli á ósýni-
legri námskrá sem hann kallar núllnámskrána (e. null curriculum) og á þar við allt það
sem væri hægt að kenna og ætti kannski að kenna í skólum en er ekki sett í námskrá og
er því oftast ekki kennt. Þættir utan formlegrar námskrár sem hafa áhrif á skólastarf
hafa verið nefndir „dulda námskráin“(e. hidden curriculum) eða ósýnilega námskráin
(e. invisible curriculum) (Eisner, 2002). Fleiri þættir en formlega samþykkt nám-
skrá ráða í skólastarfi, svo sem viðmiðunarstundaskrá, samræmd próf, fjármagn til
menntamála, skipulag grunn- og endurmenntunar kennara og hefðir (Guðrún Geirs-
dóttir, 1998). Áhrif þessara þátta eru oft önnur en þeim er ætlað og geta því talist hluti
af hinni duldu námskrá. Samræmdum prófum er ætlað að meta skólastarf en ekki að
stýra því. Próf bera með sér sín eigin duldu námskráráhrif, sem styrkja vald kennara
yfir nemendum (Marsh, 1997). Goodlad (1984) segir duldu námskrána ekki vel dulda
og vill því nota orðið „implicit“ sem mætti kalla óbeinu námskrána. Til óbeinu nám-
skrárinnar má telja þau áhrif sem hægt er að rekja til þess hve mismiklum tíma er eytt í
námsgreinar og út frá því má túlka skilaboð um hvað það er sem raunverulega skiptir
máli í skólastarfi. Einnig má telja kennsluaðferðir, umbunarkerfi, skipulag skólastarfs-
ins og það hversu hlýlegt eða kuldalegt skólaumhverfið er til þögulla þátta sem hafa
samt sem áður áhrif á það sem nemandinn lærir (Eisner, 2002). Áhrif námsefnis eru
ekki alltaf augljós (Eisner, 2002) og geta myndir og orðaval haft óbein eða bein áhrif
á þær hugmyndir sem nemendur fá af ákveðnum sviðum þjóðfélagsins (Guðný Guð-
björnsdóttir, 1992).
NÝSKÖPUNARMENNT Í ÍSLENSKUM GRUNNSKÓLUM