Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Blaðsíða 106

Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Blaðsíða 106
106 frelsis til að tjá þær sé virtur, er einnig mikilvægt. Þá er líka talað um samábyrgð í Að- alnámskránni sem vísar til samskipta við fólk og umgengni við náttúru og umhverfi. Samábyrgðin leiðir hugann að hugtakinu traust. Lýðræðið byggir meðal annars á trausti. Danski heimspekingurinn og guðfræðingurinn Knud E. Løgstrup, sem uppi var á síðustu öld, hefur verið vakinn til nýs lífs í umræðum um siðfræði og grunngildi skólstarfs á Norðurlöndunum (Halvorsen, 2005). Hann vildi í staðinn fyrir megin- áherslu á sjálfstæði einstaklingsins túlka mannlífið sem „sambandið hvert við annað“. Í því sambandi er traustið milli einstaklinga grundvallaratriði (Løgstrup, 1956). Finnskur guðfræðingur, Tage Kurtén (1997), tekur í sama streng og lítur á traustið sem grundvallandi afstöðu í lífsviðhorfi einstaklingsins. Traust er reyndar líka trúarlegt hugtak og tengist því gildum kristins siðgæðis. Trúarhugtakið í Biblíunni merkir til að mynda fyrst og fremst traust og þegar talað er um hinar svokölluðu þrjár kristilegu dygðir, trú, von og kærleika, er merkingin sú sama. Samþætting þátta úr grískri heim- speki og kristinnar guðfræði við upphaf miðalda fól meðal annars í sér að hugmyndir Platons um höfuðdygðirnar fjórar (hugrekki, hófsemi, visku og réttlæti) voru lagaðar að kristni og síðan bætt við þessum þremur þannig að úr urðu sjö dygðir. Á grundvelli markmiðsgreinar grunnskólalaga um að skólastarfið skuli mótast af lýðræði og kristi- legu siðgæði má færa rök fyrir því að traust eigi að vera grundvallargildi í skólastarfi. En fyrir því eru líka félagsleg rök því samfélag þar sem ekki ríkir traust verður fljótt tortryggni og sundurlyndi að bráð. Traust tengist samskiptum fólks en líka samskipt- um einstaklinga og stofnana samfélagsins. Samtöl við unglinga í rannsókn sem ég hef verið að vinna að ásamt Gunnari Finnbogasyni leiða í ljós að eitt af því sem unglingar meta mest í samskiptum við fjölskyldu og vini er traust (Gunnar E. Finnbogason og Gunnar J. Gunnarsson 2006a; 2006b). En hvað um önnur gildi kristins siðgæðis? Ef til vill þykir ekki við hæfi á fjölmenn- ingartímum að tala um kristin gildi í tengslum við opinbert skólastarf. Ég tel þó að undan því verði ekki hlaupist þar sem þau hafa mótað samfélag og menningu hér á landi svo mjög að þau eru samofin hugsun okkar og háttum. Aðalnámskráin telur upp þrjú slík gildi, ábyrgð, umhyggju og sáttfýsi, sem ég hygg að megi fallast á að séu mikilvæg fyrir samfélagið í heild sinni og þar af leiðandi skólastarfið. Ábyrgð og réttlæti er mikilvægt í mannlegum samskiptum og ábyrgð á öðrum hlýtur að fela í sér umhyggju og kærleika. Þá er ekki síður mikilvægt að hafa sáttfýsi og fyrirgefningu að leiðarljósi. Kjarni kristilegs siðgæðis er í rauninni róttæk krafa um náungakærleika. Manngildið er því í öndvegi, jafngildi einstaklinganna, þar sem hver einstaklingur er virtur og elskaður eins og hann er. Úr því að ég er búinn að nefna hér bæði trú og kærleika get ég ekki stillt mig um að bæta við nokkrum orðum um þriðju kristilegu dygðina, þ.e. vonina. Bandaríski siðfræðiprófessorinn James M. Gustafson (1971) fjallar um þessar þrjár dygðir og setur þær í félagslegt samhengi. Hann spyr meðal annars: Getur mannlegt samfélag staðist án vonar? Hann bendir á að von er ekki bara bjartsýni sem byggist á slagorðum eða sjálfshvatningu. Von er að hans skilningi sannfæring um að framtíðin feli í sér mögu- leika og tækifæri fyrir manninn. Vonin flytur með sér dáðir sem breyta eðli mann- legra samfélaga í samræmi við dýpstu siðferðilegar og andlegar þrár mannsins. Hann V IÐHORF
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.