Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Page 106

Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Page 106
106 frelsis til að tjá þær sé virtur, er einnig mikilvægt. Þá er líka talað um samábyrgð í Að- alnámskránni sem vísar til samskipta við fólk og umgengni við náttúru og umhverfi. Samábyrgðin leiðir hugann að hugtakinu traust. Lýðræðið byggir meðal annars á trausti. Danski heimspekingurinn og guðfræðingurinn Knud E. Løgstrup, sem uppi var á síðustu öld, hefur verið vakinn til nýs lífs í umræðum um siðfræði og grunngildi skólstarfs á Norðurlöndunum (Halvorsen, 2005). Hann vildi í staðinn fyrir megin- áherslu á sjálfstæði einstaklingsins túlka mannlífið sem „sambandið hvert við annað“. Í því sambandi er traustið milli einstaklinga grundvallaratriði (Løgstrup, 1956). Finnskur guðfræðingur, Tage Kurtén (1997), tekur í sama streng og lítur á traustið sem grundvallandi afstöðu í lífsviðhorfi einstaklingsins. Traust er reyndar líka trúarlegt hugtak og tengist því gildum kristins siðgæðis. Trúarhugtakið í Biblíunni merkir til að mynda fyrst og fremst traust og þegar talað er um hinar svokölluðu þrjár kristilegu dygðir, trú, von og kærleika, er merkingin sú sama. Samþætting þátta úr grískri heim- speki og kristinnar guðfræði við upphaf miðalda fól meðal annars í sér að hugmyndir Platons um höfuðdygðirnar fjórar (hugrekki, hófsemi, visku og réttlæti) voru lagaðar að kristni og síðan bætt við þessum þremur þannig að úr urðu sjö dygðir. Á grundvelli markmiðsgreinar grunnskólalaga um að skólastarfið skuli mótast af lýðræði og kristi- legu siðgæði má færa rök fyrir því að traust eigi að vera grundvallargildi í skólastarfi. En fyrir því eru líka félagsleg rök því samfélag þar sem ekki ríkir traust verður fljótt tortryggni og sundurlyndi að bráð. Traust tengist samskiptum fólks en líka samskipt- um einstaklinga og stofnana samfélagsins. Samtöl við unglinga í rannsókn sem ég hef verið að vinna að ásamt Gunnari Finnbogasyni leiða í ljós að eitt af því sem unglingar meta mest í samskiptum við fjölskyldu og vini er traust (Gunnar E. Finnbogason og Gunnar J. Gunnarsson 2006a; 2006b). En hvað um önnur gildi kristins siðgæðis? Ef til vill þykir ekki við hæfi á fjölmenn- ingartímum að tala um kristin gildi í tengslum við opinbert skólastarf. Ég tel þó að undan því verði ekki hlaupist þar sem þau hafa mótað samfélag og menningu hér á landi svo mjög að þau eru samofin hugsun okkar og háttum. Aðalnámskráin telur upp þrjú slík gildi, ábyrgð, umhyggju og sáttfýsi, sem ég hygg að megi fallast á að séu mikilvæg fyrir samfélagið í heild sinni og þar af leiðandi skólastarfið. Ábyrgð og réttlæti er mikilvægt í mannlegum samskiptum og ábyrgð á öðrum hlýtur að fela í sér umhyggju og kærleika. Þá er ekki síður mikilvægt að hafa sáttfýsi og fyrirgefningu að leiðarljósi. Kjarni kristilegs siðgæðis er í rauninni róttæk krafa um náungakærleika. Manngildið er því í öndvegi, jafngildi einstaklinganna, þar sem hver einstaklingur er virtur og elskaður eins og hann er. Úr því að ég er búinn að nefna hér bæði trú og kærleika get ég ekki stillt mig um að bæta við nokkrum orðum um þriðju kristilegu dygðina, þ.e. vonina. Bandaríski siðfræðiprófessorinn James M. Gustafson (1971) fjallar um þessar þrjár dygðir og setur þær í félagslegt samhengi. Hann spyr meðal annars: Getur mannlegt samfélag staðist án vonar? Hann bendir á að von er ekki bara bjartsýni sem byggist á slagorðum eða sjálfshvatningu. Von er að hans skilningi sannfæring um að framtíðin feli í sér mögu- leika og tækifæri fyrir manninn. Vonin flytur með sér dáðir sem breyta eðli mann- legra samfélaga í samræmi við dýpstu siðferðilegar og andlegar þrár mannsins. Hann V IÐHORF
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.