Uppeldi og menntun - 01.01.2007, Page 62
62
Mynd 1. Nýsköpunarkennsla í íslenskum grunnskólum 2003–2004
Nýsköpunarkennsla reyndist mest á miðstigi en lítil í efri bekkjum grunnskóla. Ein-
hver nýsköpunarkennsla6 var hjá innan við 50% grunnskóla. Rúmlega 50% íslenskra
grunnskóla voru ekki með nýsköpunarkennslu af neinu tagi þó að í námskránni 1999
sé kafli um nýsköpun og hagnýtingu þekkingar og þar með ákveðin tilmæli frá yfirvöld-
um. Í námskránni 1999 um upplýsinga- og tæknimennt er nýsköpun og hagnýting
þekkingar kynnt sem þverfagleg grein og sagt að hún geti verið samþætt við námsefni
einnar eða fleiri greina, en einnig að hún sé sérstök aðferð sem skólar geti nýtt sér til að
umbreyta hverri námsgrein í starfs- og tæknigrein. Í formála námskrárinnar er talað
um að á námssviðinu séu þrjár námsgreinar, hönnun og smíði, nýsköpun og hagnýting
þekkingar og upplýsingamennt. Þannig eru skilaboðin í námskrá misvísandi, nýsköp-
unarmennt er þar ekki endilega sjálfstæð námsgrein heldur í senn „starfsfræðsla og
nýsköpunargrein“ (Aðalnámskrá grunnskóla. Upplýsinga- og tæknimennt, 1999). Engin
tímaúthlutun er sérstaklega til nýsköpunarmenntar í námskránni 1999 og gæti það
skýrt að einhverju leyti litla útbreiðslu. Í rúmlega helmingi grunnskólanna tilheyrir
nýsköpunarmennt núllnámskránni, það er að segja, hana er ekki að finna í skólastarfi
þeirra. Ekkert samhengi reyndist milli stærðar skóla eða landshluta hvað varðar út-
breiðslu nýsköpunarmenntar.
Dulda námskráin – áhrifaþættir
Aðrar niðurstöður rannsóknarinnar voru þær að greina mátti mismunandi áhrifaþætti
sem ýmist hamla eða styðja við framgang nýsköpunarmenntar. Þessa þætti má flokka
sem hluta hinnar duldu námskrár. Samræmdu prófin virðast til dæmis hafa áhrif í þá
veru að nýsköpunarmennt er lítið eða ekkert kennd á efri stigum grunnskóla. Þetta
kom skýrt fram í hópviðtali við skólastjórnendur sem sögðu að áhrif samræmdra
prófa kæmu meðal annars fram í því hvaða valgreinar eldri nemendur kjósa.
NÝSKÖPUNARMENNT Í ÍSLENSKUM GRUNNSKÓLUM
6 Mismunandi skilgreiningar lágu að baki svörum sem flokkuðust þarna. Stundum var um að ræða
eina heimsókn yfir veturinn frá utanaðkomandi nýsköpunarkennara, aðrir töldu nýbreytniverkefni
til nýsköpunarkennslu og enn aðrir skapandi áherslur innan mismunandi námsgreina.
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
10%
36%
54% Formleg nýsköpunarkennsla
Nýsköpunarkennsla
innan annara námsgreina
Engin nýsköpunarkennsla