Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1956, Síða 100

■og hafði gengið illa, það sem af var. Síðar átti Tryggvi
Gunnarsson mikinn þátt í sauðasölunni til Englands
og reyndi þá að ná samningum við ensk verzlunarhús
um, að þau tæki við umboði fyrir Gránufélagið, en
það heppnaðist ekki. Fr. Holme hét kaupmaður sá
í Kaupmannahöfn, sem Tryggvi samdi upphaflega
við um reksturslán og söluumboð á vörum félagsins,
og hafði hann þetta á hendi, þar til Gránufélagið
hætti 1912. Holme var traustur maður og stórefnaður,
enda þurfti þess með, því stundum hljóp skuld fé-
lagsins við hann upp fyrir hálfa milljón króna um ára-
mót, er með meira móti var óselt af gjaldvörunni. Verst
var að eiga við verzlunarskuldirnar heima fyrir.
Þær drógu félagið mest niður og ollu þvi líttbæri-
legum erfiðleikum, enda sjálfsagt að miklu leyti tapað
fé. Þetta var skattur hallærisáranna, er félagið varð
að gjalda, og líklega nægði þetta til þess að hnekkja
því til fulls, þótt vera megi, að Tryggvi hefði getað
borgið því við, ef hann hefði haldið áfram að stjórna
því fram yfir aldamótin, er nokkuð tók að rakna
fram úr fyrir landsmönnum.
Nú má spyrja: Hvaða gagn varð að stofnun og
starfi Gránufélagsins undir stjórn Tryggva? Ég hygg,
að það verði eigi auðveldlega metið. Fyrst og fremst
braut það isinn fyrir kaupfélögin siðar, sýndi hvað
hægt var að gera og aflaði mikilvægrar reynslu, er
öðrum kom að góðu haldi. Það bætti verzlunina
nyrðra til stórra muna, sundraði einokun þeirri, er
þar ríkti. Það hafði talsverð áhrif um vöruvöndun,
er alla tíð hafði vakað fyrir verzlunarfélögunum frá
1844 og jafnan var eitt helzta áhugamál Tryggva
Gunnarssonar. Það hafði mikil bein áhrif um eflingu
fiskveiða nyrðra og verkun saltfisks til útflutnings,
er lítið kvað að áður, og átti mikinn þátt i því, að
sauðaverzlunin við England hófst upp úr 1870, en
þau viðskipti breyttu aðstöðu sauðfjárræktarhérað-
anna nyrðra og eystra mjög til betra vegar, svo vand-
(98)