Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Árgangur

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1956, Blaðsíða 25

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1956, Blaðsíða 25
f Vetrarbrautinni. Með þessari uppgötvun hefur verið færð jálfstæð sönnun ® g’ormlögun Vetrarbrautarinnar. Auk hinnar dreifðu geislunar hafa fundizt um 100 deplar á stjörnuhimninum, Sem eru sterkir stuttbylgjusendarar. Tveir þeir sterkustu eru í stjörnumerkjum Kassiopeju og Svansins. Engar bjartar stjömur standast á við sendideplana, og yfir- leitt er uppruninn óþekktur, en nýlega hefur komið í ljós, að sendarinn í Svaninum er í rauninni tvær daufar og mjög fjarlægar stjörouþokur utan Vetrarbrautar, sem eru að rekast á. Er skiljanlegt, að umrót loftsins í þessum „þokum“ komi fram í sterkri stuttbylgjusendingu. Vænta má margvíslegra nýrra upplýsinga um ástand efnisins í himingeimnum, er þessari tækni hefur verið beitt um lengri tíma. En nú þegar hafa komið fram merki- ^egar nýungar um hið næsta nágrenni vort. Hin bjarta og heita hlið tunglsins sendir frá sér (vegna hitans) útrauða geisla og stuttar útvarpsbylgjur. Með því að rannsaka þessa geislun má ákvarða hita þess efnis, sem sendir hana frá sér. Þegar stuðzt er við utrauða geisla, sést, að hitinn fylgir hæð sólar á viðkomandi stað á tunglinu, ems og vænta mátti. En þegar notaðar eru útvarpsbylgjur, kemur allt annað í Ijós. Hitinn er jafnari, og bann er ekki mestur, þegar sól er hæst á lofti á staðnum, heldur n°kkru síðar. Þetta er skýrt þannig, að yfirborðslög tungls, sandur og eldfjalla- aska, séu „gagnsæ“ fyrir stuttbylgjur, og mældur hiti eigi við lög á svo sem 40 sm dýpi. Getur þetta veitt nánari upplýsingar um yfirborðslögin. Með því að beina stuttbylgjusendara til tunglsins hefur tekizt að fá endurkast frá því (2l/, sekúndu eftir sendingu). Er þetta talið mikið tæknilegt afrek, en um þýðingu þess að öðru leyti verður ekki sagt. Talið er mjög vafasamt, að takast megi a fá endurkast frá reikistjörnum, og sem stendur er tæknin fjarri því að valda sliku verkefni. Stuttbylgjur endurkastast frá rafhlöðnum Ioftlögum, og norðurljós gefa því endurkast, auk þess sem þau senda sjálf stuttbylgjur. Rannsókn á norðurljósum á þessum grundvelli felur í 6ér nýja möguleika, vegna þess að hún er óháð skyggni. Stjörnuhröp eru ljósrákir, sem myndast, er korn, aðallega járnkorn ekki stærri en 1 nim í þvermál, vaða inn í andrúmsloftið með 30—60 km hraða á sekúndu. Þau verða samstundis glóandi og gufa upp í 90—100 km hæð. Komið hefur í ljós, að ver slík rák inniheldur svo mikið af lausum rafeindum (elektrónum), að hún endur- kastar stuttbylgjum. Ef höfð er í gangi viðeigandi sendi- og móttökustöð, er hægt Qð telja öll stjörnuhröp, sem verða yfir staðnum, bæði á nóttu og degi, og í dimm- viðri jafnt sem heiðskíru. Þetta hefur leitt til uppgötvunar margra nýrra loftsteina- hópa og einnig að öðru leyti aukið þekkingu á loftsteinum. Er þar sérstaklega að geta þess, að með stuttbylgjunum er einnig hægt að mæla hraða^ loftsteinanna, en ann sker ur um það, sem lengi hefur leikið vafi á, hvort þeir eru allir upprunnir innan sólkerfisins eða hvort verulegur hluti þeirra komi lengra að. Stuttbylgju- rannsóknirnar virðast hafa skorið úr um það, að steinarnii eiga nær undantckningar- lau»t heima innan sólkerfisins. (Aðalheimildarrit: Lovell and Clegg, Radio Astronomy, 1952.) (23)
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags
https://timarit.is/publication/866

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.