Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Árgangur

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1956, Síða 25

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1956, Síða 25
f Vetrarbrautinni. Með þessari uppgötvun hefur verið færð jálfstæð sönnun ® g’ormlögun Vetrarbrautarinnar. Auk hinnar dreifðu geislunar hafa fundizt um 100 deplar á stjörnuhimninum, Sem eru sterkir stuttbylgjusendarar. Tveir þeir sterkustu eru í stjörnumerkjum Kassiopeju og Svansins. Engar bjartar stjömur standast á við sendideplana, og yfir- leitt er uppruninn óþekktur, en nýlega hefur komið í ljós, að sendarinn í Svaninum er í rauninni tvær daufar og mjög fjarlægar stjörouþokur utan Vetrarbrautar, sem eru að rekast á. Er skiljanlegt, að umrót loftsins í þessum „þokum“ komi fram í sterkri stuttbylgjusendingu. Vænta má margvíslegra nýrra upplýsinga um ástand efnisins í himingeimnum, er þessari tækni hefur verið beitt um lengri tíma. En nú þegar hafa komið fram merki- ^egar nýungar um hið næsta nágrenni vort. Hin bjarta og heita hlið tunglsins sendir frá sér (vegna hitans) útrauða geisla og stuttar útvarpsbylgjur. Með því að rannsaka þessa geislun má ákvarða hita þess efnis, sem sendir hana frá sér. Þegar stuðzt er við utrauða geisla, sést, að hitinn fylgir hæð sólar á viðkomandi stað á tunglinu, ems og vænta mátti. En þegar notaðar eru útvarpsbylgjur, kemur allt annað í Ijós. Hitinn er jafnari, og bann er ekki mestur, þegar sól er hæst á lofti á staðnum, heldur n°kkru síðar. Þetta er skýrt þannig, að yfirborðslög tungls, sandur og eldfjalla- aska, séu „gagnsæ“ fyrir stuttbylgjur, og mældur hiti eigi við lög á svo sem 40 sm dýpi. Getur þetta veitt nánari upplýsingar um yfirborðslögin. Með því að beina stuttbylgjusendara til tunglsins hefur tekizt að fá endurkast frá því (2l/, sekúndu eftir sendingu). Er þetta talið mikið tæknilegt afrek, en um þýðingu þess að öðru leyti verður ekki sagt. Talið er mjög vafasamt, að takast megi a fá endurkast frá reikistjörnum, og sem stendur er tæknin fjarri því að valda sliku verkefni. Stuttbylgjur endurkastast frá rafhlöðnum Ioftlögum, og norðurljós gefa því endurkast, auk þess sem þau senda sjálf stuttbylgjur. Rannsókn á norðurljósum á þessum grundvelli felur í 6ér nýja möguleika, vegna þess að hún er óháð skyggni. Stjörnuhröp eru ljósrákir, sem myndast, er korn, aðallega járnkorn ekki stærri en 1 nim í þvermál, vaða inn í andrúmsloftið með 30—60 km hraða á sekúndu. Þau verða samstundis glóandi og gufa upp í 90—100 km hæð. Komið hefur í ljós, að ver slík rák inniheldur svo mikið af lausum rafeindum (elektrónum), að hún endur- kastar stuttbylgjum. Ef höfð er í gangi viðeigandi sendi- og móttökustöð, er hægt Qð telja öll stjörnuhröp, sem verða yfir staðnum, bæði á nóttu og degi, og í dimm- viðri jafnt sem heiðskíru. Þetta hefur leitt til uppgötvunar margra nýrra loftsteina- hópa og einnig að öðru leyti aukið þekkingu á loftsteinum. Er þar sérstaklega að geta þess, að með stuttbylgjunum er einnig hægt að mæla hraða^ loftsteinanna, en ann sker ur um það, sem lengi hefur leikið vafi á, hvort þeir eru allir upprunnir innan sólkerfisins eða hvort verulegur hluti þeirra komi lengra að. Stuttbylgju- rannsóknirnar virðast hafa skorið úr um það, að steinarnii eiga nær undantckningar- lau»t heima innan sólkerfisins. (Aðalheimildarrit: Lovell and Clegg, Radio Astronomy, 1952.) (23)
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags
https://timarit.is/publication/866

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.