Hugur - 01.06.2009, Page 88

86
Peter Singer
þjónustu sem nauðsynleg er. Þess vegna mun ég koma í veg fyrir meiri þjáningar
með því að gefa meira en fimm pund en ef ég gef aðeins fimm pund.
Halda mætti að þessi röksemdafærsla hefði fjarstæðukenndar afleiðingar. Þar
sem svo virðist sem afar fáir séu líklegir til að gefa verulegar fjárhæðir, þá leiðir af
því að við, ég og allir aðrir sem eru í svipaðri stöðu, ættum að gefa eins mikið og
við getum, að minnsta kosti það mikið að ef maður gæfi meira myndi maður valda
sjálfum sér og sínum alvarlegum þjáningum. Jafnvel ætti að ganga lengra en þetta
og fara að mörkum jaðarnytja [marginalutility\, þar sem maður myndi valda sjálf-
um sér og aðstandendum sínum eins miklum þjáningum og koma mætti í veg
fyrir í Bengal með því að gefa meira fé. Ef allir gera þetta þá verður að vísu meira
fé fyrir hendi en þarf til að fullnægja grunnþörfum flóttamannanna og hluti fórn-
anna mun því reynast óþarfur. Því er það svo að ef allir gera það sem þeir eiga að
gera verður niðurstaðan ekki eins góð og hún yrði ef allir gerðu aðeins minna en
þeir ættu að gera, eða ef aðeins sumir gerðu allt það sem þeir ættu að gera.
Hér kemur aðeins upp þversögn ef við gerum ráð fyrir því að þær athafnir sem
um ræðir, þ.e. að gefa fé til hjálparstofnana, eigi sér stað nokkurn veginn á sama
tíma og séu einnig óvæntar. Því ef gera má ráð fyrir því að allir gefi eitthvað þá er
ljóst að hverjum og einum er ekki skylt að gefa eins og mikið og hann hefði verið
skyldugur til ef aðrir hefðu ekki líka látið eitthvað af hendi rakna. Og ef allir
bregðast ekki við nokkurn veginn samtaka þá munu þeir sem gefa fé síðar meir
vita hversu mikið vantar upp á og munu ekki vera skuldbundnir til að gefa meira
en til þarf svo þessari upphæð sé náð. Með þessu er því ekki neitað að fólk sem er
í sömu stöðu hafi sömu skyldum að gegna, heldur bent á þá staðreynd að það að
aðrir hafi gefið eða að gera megi ráð fyrir að aðrir gefi skapi aðstæður sem taka
þurfi mið af: þeir sem gefa fé eftir að það er orðið ljóst að margir aðrir hafa einnig
gefið eru ekki í sömu stöðu og þeir sem urðu fyrri til að gefa. Þannig að afleiðingar
af þeirrar meginreglu sem ég hef lagt fram eru aðeins fjarstæðukenndar ef fólki
skjátlast um aðstæður fjárveitinganna, þ.e.a.s. ef það heldur að það sé að gefa fé á
meðan aðrir geri það ekki en raunin er hins vegar sú að aðrir láta einnig fé af hendi
rakna. Afleiðingin af því að allir geri í raun og veru það sem þeir ættu að gera getur
ekki verið verri en afleiðingin af því að allir gerðu minna en þeir ættu að gera; hins
vegar gæti afleiðingin af því orðið verri ef allir gerðu aðeins það sem þeir teldu að
þeim bæri að gera.
Ef röksemdafærsla mín hefúr verið sönn fram að þessu þá er skylda okkar til að
draga úr eða koma í veg fyrir harmleik, sem hægt er að koma í veg fyrir, hvorki
takmörkuð af fjarlægð okkar frá honum, né af fjölda þeirra manna sem er í sömu
stöðu og við til að gera sh'kt hið sama. Ég mun þess vegna líta svo á að ég hafi fært
rök fyrir þeirri meginreglu sem ég hélt fram áðan. Eins og ég hef nú þegar sagt
þarf ég aðeins að halda henni fram í sinni breyttu mynd sem er svohljóðandi: ef
það er í valdi okkar að koma í veg fyrir að eitthvað verulega slæmt eigi sér stað, án
þess að fórna þar með einhverju öðru sem er siðferðilega mikilvægt, þá eru sið-
ferðilegar ástæður fyrir því að við ættum að gera það.
Niðurstaða þessarar röksemdafærslu er sú að við þurfúm að endurskoða við-
teknar siðferðishugmyndir okkar. Ekki er hægt að gera hefðbundinn greinarmun
J