Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.01.1995, Síða 40

Læknablaðið - 15.01.1995, Síða 40
32 LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81 á tímabilinu reiknast aukningin 26,2% sem svarar til 3,0% aukningar á ári. Mikilvægi þess að samræma aðferðir við talningu á rannsókna- fjölda er augljóst og mælt er með því að sú aðferð, sem notuð var í þessari könnun, verði framvegis notuð við skýrslugerð um rann- sóknafjölda hér á landi. Breytingar á fjölda rannsókna eftir rann- sóknafiokkum reyndust mjög mismunandi eins og kemur fram í töflum III og VI. Aukning bakteríuræktana reyndist vera 53%, meinefna- fræðirannsóknir jukust um tæp 50%, blóð- meinafræðirannsóknir stóðu nokkurn veginn í stað, þvagrannsóknum fækkaði um 25% og öðrum rannsóknum fjölgaði um 26%. Ekki er ljóst hvað veldur svo mismunandi breytingum eftir rannsóknaflokkum en vera kann að lækn- ar leggi nú meiri áherslu á bakteríurannsóknir en áður eða að bakteríusýkingar korni í vax- andi mæli til kasta lækna. Meinefnafræðirannsóknir hafa aukist mikið hjá öllum tegundum stofnana og kann það að tengjast auknu framboði eða auknu mikilvægi þeirra við lækningar. Fækkun þvagrannsókna, sem átti sér stað hjá öllum gerðum stofnana, kann að endurspegla efasemdir um gildi þeirra við lækningar (5) ásamt vaxandi áherslu á bakteríuræktanir til greiningar þvagsýkinga. Einnig er athyglisverð hliðrun rannsóknastarf- semi frá smáum stofnunum til þeirra stærri. Fjölgun rannsókna við stór sjúkrahús reyndist 30%, við önnur sjúkrahús 14,5% en við heilsu- gæslustöðvar fækkaði rannsóknum um 10%. Aðgengilegar upplýsingar um rannsókna- fjölda meðal annarra þjóða eru af skornum skammti. Samkvæmt norskri könnun (6) var fjöldi rannsókna á íbúa í Noregi um það bil átta árið 1989 og virðist því ívið meiri en á íslandi. Nákvænrur samanburður er þó erfiður, meðal annars vegna þess að talningaraðferðin í norsku könnuninni var ekki stöðluð. Aukning rannsókna í Noregi milli áranna 1980 og 1989 var áætluð 81% í sömu könnun og virðist því ljóst að töluvert meiri aukning hefur átt sér stað í Noregi en hér á landi síðasta áratug. I Bandaríkjunum var árlegur fjöldi rannsókna á íbúa talinn 27 árið 1981 (7) og aukning rann- sókna á sjöunda og áttunda áratugi þessarar aldar 10-15% á ári (8). Rannsóknaval breyttist lítið hér á landi frá 1982 til 1990. Blóðhagur var langalgengasta rannsóknin og sökk í öðru sæti bæði árin. S- Kreatínín tók við þriðja sæti af S-Kalíum sem féll í fjórða sæti, og S-Klóríð féll úr sjöunda sæti í það tíunda. Að öðru leyti var röð rann- sókna í 10 fyrstu sætunum óbreytt. Neðar á listanum urðu meiri breytingar. Til dæmis juk- ust mælingar á CRP, skjaldkirtilshormónum og kynhormónum mikið og nýjar rannsóknir eins og CK-MB og PSA bættust við. í bakter- íurannsóknum ruddu skyndipróf sér til rúms. Rannsóknastarfsemi er umtalsverður þáttur í heilbrigðiskerfinu eins og sést á því að kostn- aður vegna rannsókna var um 1250 milljónir króna á verðlagi ársins 1990 ef miðað er við niðurstöður þessarar könnunar og gjaldskrá Læknafélags Reykjavíkur og Tryggingastofn- unar ríkisins, en raunkostnaður mun vera nokkru lægri. Bakteríurannsóknir eru ekki með í þessari tölu vegna óraunhæfrar verðlagn- ingar í gjaldskránni. Nokkrar stofnanir, aðrar en þær sem hér hefur verið fjallað um, annast þjónusturann- sóknir sem ekki eru taldar með í þessari könn- un. Má þar nefna Blóðbankann í Reykjavík sem gerði 194.337 rannsóknir (9), Rannsókn- astofu Háskólans í ónæmisfræði með 26.021 (9) og Rannsóknastofu Háskólans í lyfjafræði með 3.736 rannsóknir (10). Ekki var gerð tilraun til að fá upplýsingar um mælingar á glúkósa og fleiri efnum í blóði í heimahúsum og við legu- deildir sjúkrahúsa eða áætla fjölda þeirra. Stór hluti þeirra sem svöruðu tók þátt í ytra gæðaeftirlitskerfi eða sýndi áhuga á þátttöku. Áhugi á gæðatryggingu við íslenskar rannsókn- astofur fer vaxandi og nýleg könnun á blóðfitu- mælingum við íslenskar rannsóknastofur (11) benti ótvírætt til þess að samvinna í gæðamál- um stuðli að samræmi í niðurstöðum. Flestar rannsóknastofur landsins hafa reglu- bundið innra gæðaeftirlit með öllum rannsókn- um og jafnframt hafa stærri rannsóknastofur um árabil verið þátttakendur í ytra gæðamati sem tekur til hluta af rannsóknunum eins og sést í töflu V. Á Vesturlöndum hafa fagfélög meinefnafræðinga haft forgöngu um slíkt gæðamat og komið upp skipulagðri starfsemi á því sviði. Sums staðar hefur iðnaðurinn og hið opinbera tekið þátt í þessari starfsemi. Öll löndin næst okkur í Evrópu hafa haft ytra gæðamat á landsvísu í meira en 20 ár og innan Evrópu hefur verið stofnaður samstarfshópur þeirra aðila sem annast gæðamatið (European External Quality Assurance Organisers Work- ing Group). Á Norðurlöndum er ytra gæðamat rekið í nánum tengslum við fagfélögin og mætti
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.